چیستیِ مکارم اخلاق و تبیین اهمیت و چگونگیِ احراز آن، از منظر آیات و روایات

Abstract

از آنجایی که رسول گرامی اسلام)ص(، اتمام مکارم اخلاق را هدف بعثت خود اعلام فرموده است، پس بر هر مسلمانی ضرورت دارد، در پیِ درک معنای دقیق و ابعاد مختلف مکارم اخلاقی باشد؛ مکارم اخلاق، خصوصیت اصلی فرد و جامعة اسلامی و خواستة اصلی اسلام از مسلمانان و محور اصلی و غایت تعلیم و تربیت اسلامی است؛ لذا ترویج آن ن هتنها موجب اقامة اسلام و احیای سنت رسول اکرم)ص( م یشود، بلکه نیاز فوریِ جامعة ما برای درمان خل لهای موجود و پیشگیری از آسی بهای آینده است. این تحقیق به روش کتابخان های و توصیفی و استناد به آیات و روایاتِ متقن شیعی و نتیجه گیری از یافت هها، ب هدنبال این است که از طریق تحلیل معنای اصطلاح «مکارم اخلاق » و معرفت افزایی، فرد و جامعة اسلامی ر ا، به سوی تعالی سوق دهد؛ از این رو، به تبیین ابعاد مختلف مکارم اخلاق و نیز لوازم و چگونگیِ احراز آن پرداخته است تا از این رهگذر، اهمیت، جایگاه و ضرورت آن برای فرد مسلمان و جامعه اسلامی آشکارتر گردد. یافت ههای این تحقیق نشان م یدهد که: 1( کسب و تکمیل مکارم اخلاق ن هتنها هدف آفرینش است، بلکه هدف خلقت انسان نیز م یباشد؛ 2( بهترین راه رسیدن به مکارم اخلاق، نزدیک شدن و شبی هشدن به اخلاقِ متعادلِ رسول اکرم)ص( و امامان معصوم)ع( در چهار حوزة اخلاق بندگی، اخلاق فردی، اخلاق خانوادگی و اخلاق اجتماعی است؛ 3( مکارم اخلاق فقط مختص مؤمنین است و افراد ب یاعتقاد به خدا را شامل نم یشود؛ به بیان دیگر، مکارم اخلاقی فقط در قلمرو ایمان به خدا حاصل م یشود و با فضائل اخلاقیِ مکاتب سکولار تفاوت بنیادی دارد؛ 4( بدون احیاء این اخلاقِ محمدی)ص(، مسلمانان نم یتوانند ادعای کامل بودن و الگو بودن داشته باشند؛ 5( حصول مکارم اخلاق، مستلزم تحصیل علم و معرفت، تعادل، و انجام عمل صالح و رسیدن به مقام اخلاص و احسان است، و اتمام مکارم اخلاق، در گرو اتمام این لوازم است؛ 6( اتمام مکارم اخلاق با مقام انسان کامل و نهایت احسان متناظر است.