آسیب‌شناسی شبکه‌های اجتماعی مبتنی بر تلفن همراه در بحران‌های اجتماعی

Abstract

زمینه و هدف: در سال‌های اخیر و به موازات پیشرفت روزافزون رسانه‌های نوین ارتباطی، جوامع انسانی در بستر ارتباط‌های اجتماعی خود با ظهور پدیده‌ای به نام شبکه‌های اجتماعی مبتنی بر تلفن‌همراه روبه‌رو شده که به عامل محوری در عرصۀ اطلاع‌رسانی تبدیل شده‌اند. یکی از پیامدهای این نوع اطلاع‌رسانی، فراهم کردن حرکت‌های جمعی و ایجاد بحران‌های اجتماعی است. این شبکه‌ها با استفاده از توانمندی خود در زمینة تبادل اطلاعات و اقدام‌هایی از قبیل انتقال موضوع‌ها و سوژه‌های خاص و شایعه‌پراکنی، ضمن هدایت افکار عمومی، بحران‌های اجتماعی را ایجاد یا تشدید می‌کنند؛ بنابراین، این پژوهش با هدف تبیین نقش اطلاع‌رسانی شبکه‌های اجتماعی مبتنی بر تلفن‌همراه در بحران‌های اجتماعی انجام شده است. روش‌شناسی: تحقیق حاضر از نظر هدف و ماهیت، کاربردی و از حیث روش اجرا، پیمایشی است. برای جمع‌آوری داده‌ها، از روش میدانی و از ابزار پرسش‌نامۀ محقق ساخته استفاده شد و پرسش‌نامه توسط جامعة آماری شامل 106 نفر از مدیران و کارشناسان مرکز رصد فضای مجازی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، وزارت اطلاعات، مرکز رصد فضای مجازی پاوا ناجا، مدیران و کارشناسان معاونت امنیت پاوا ‌ناجا و پلیس فتای ناجا تکمیل شده است؛ درنهایت، نسبت به تجزیه‌وتحلیل داده‌ها از روش آزمون‌های معتبر آماری اقدام شده است. یافته‌ها و نتیجه‌گیری: نتایج مطالعه نشان می‌دهد «سرعت در انتقال اطلاعات توسط اغتشاشگران» با میانگین 40/4 بیشترین نقش را در اطلاع‌رسانی شبکه‌های اجتماعی مبتنی بر تلفن‌همراه در ایجاد بحران‌های اجتماعی دارد. همچنین، «اطلاع‌رسانی» شبکه‌های اجتماعی مبتنی بر تلفن‌همراه با «ایجاد بحران‌های اجتماعی» 6/43 درصد ضریب هم‌بستگی دارد و به میزان 19 درصد از واریانس، ایجاد بحران‌های اجتماعی را تبیین می‌کند.