ارائه الگوی تعالی سازمانی بر پایه قرآن کریم

Abstract

زمینه و هدف: در جوامع مختلف برای دستیابی به تعالی در سازمان‌ها، براساس نوع جهان‌بینی طراحان، الگوهای تعالی سازمانی مختلفی ارائه ‌شده است. قرآن کریم کتاب مدیریت عالم هستی و هدایت انسان از طرف خالق هستی بوده و غنی‌ترین منبع برای ترسیم الگوی تعالی سازمانی است. بر این اساس هدف پژوهش حاضر، شناسایی ابعاد و مؤلفه‌های تعالی سازمانی و ارائه الگوی مربوطه با رویکرد قرآنی است. روش: این پژوهش به‌لحاظ هدف کاربردی و با رویکرد کیفی انجام شد. شیوه جمع‌آوری داده‌ها، بررسی اسناد و تجزیه‌ و تحلیل داده‌ها براساس راهبرد تحلیل مضمون است. کل محتوای تفسیر نور، نمونه پژوهش است. یافته‌ها: در مرحله اول بیش از 18000 شناسه مرتبط دریافت و طی فرایند کدگذاری براساس راهبرد تحلیل مضمون، 913 مضمون پایه شناسایی و با ترکیب و تلخیص آن‌ها، 91 مضمون سازمان دهنده و درنهایت طی فرایند ترکیب و تلخیص، 11 مضمون فراگیر باعنوان مؤلفه‌های الگوی تعالی سازمانی از منظر قرآن کریم استخراج شدند. این مؤلفه‌ها عبارت‌اند از: اسلام و ایمان به تمام ابعاد و ارزش‌های آن، سنت‌های الهی، عوامل تسهیل‌کننده، عوامل بازدارنده، رهبری، منابع انسانی، نعمت‌های سازمانی (منابع)، عمل صالح (فرایندها)، حسابرسی و معاد سازمانی، نتایج، اصلاح و بهبود مستمر. درنهایت با توجه به این مؤلفه‌ها و با استفاده از رویکرد سیستمی، الگوی تعالی سازمانی از منظر قرآن کریم ارائه شد. نتایج: رکن اساسی الگوی تعالی سازمانی از منظر قرآن، مؤلفه اسلام و ایمان به تمام ابعاد آن است و خداشناسی محوری‌ترین موضوع در اسلام بوده و خداوند متعال، مالک و مدیر عالم هستی است. خداوند براساس قوانین ثابت، باعنوان سنت‌های الهی بر عالم هستی مدیریت می‌کند. مدیران سازمان‌ها، اگر بخواهند در مسیر تعالی قدم بردارند باید در طول مدیریت خداوند، قدم بردارند و تمام مؤلفه‌های مؤثر در تعالی را براساس رضایت خداوند مدیریت کنند.