سنجش نابرابری درآمدی در بین استان‌های ایران (رویکرد عینی و قیاسی از شاخص‌های ایستای ناپارامتریک)

Abstract

هدف این مقاله سنجش میزان نابرابری درآمد با استفاده از شاخص‌های ناپارامتریک در بین استان‌های کشور است. برای ارزیابی میزان نابرابری از ضریب جینی، ضریب تایل و شاخص هرفیندال به عنوان شاخص‌های عینی و از ضریب دالتون و اتکینسون به عنوان شاخص‌های قیاسی استفاده شده است. برای بررسی نابرابری درآمدی در بین استان‌های کشور، از داده‌های مربوط به GDP سرانه حقیقی بدون نفت در دوره زمانی 1380-1386 استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان می‌دهد که در بیست استان درآمد سرانه پایین‌تر از متوسط کشور می‌باشد در حالی که در استان تهران درآمد سرانه 7/1 برابر متوسط کشور است. در شانزده استان نیز درآمد سرانه پایین‌تر از 50 درصد درآمد سرانه استان تهران است. درآمد سرانه استان سیستان و بلوچستان پایین تر از 25 درصد درآمد سرانه استان تهران می باشد و هیچ‌کدام از استان‌های مورد بررسی درآمد سرانه‌ای بالاتر از 80 درصد استان تهران را ندارند. مقایسه رتبه استان‌های مختلف براساس بالاترین درآمد سرانه در ابتدا و انتهای دوره مورد بررسی نشان‌دهنده تحرک‌پذیری ضعیف استان‌ها است و ضریب همبستگی بین رتبه استان‌ها در ابتدا و انتهای دوره مورد بررسی بسیار نزدیک به یک و برابر با 97 درصد می‌باشد. نتایج حاصل از شاخص‌های نابرابری نشان می‌دهد که بیشترین نابرابری در سال‌های1380و 1382 وجود داشته است. نکته قابل توجه دیگر این است که رتبه‌بندی شاخص‌های جینی، دالتون و اتکینسون مشابه بوده و نوسان آن‌ها نیز زیاد است در حالی که شاخص‌های تایل و هرفیندال رتبه‌بندی متفاوتی را ارائه می‌نمایند و نوسان آن‌ها نیز بسیار ناچیز است. نوسان بالای شاخص‌هایی که اصل ضعیف انتقال را برآورده می‌سازند و باثبات بودن شاخص‌هایی که اصل انتقال قوی را برآورده می‌کنند نشان می‌دهد که در طی دوره مورد بررسی، اختلاف درآمدی بین استان‌های ثروتمند یا بین استان‌های ثروتمند و کم درآمد زیاد شده اما شکاف بین استان‌های محروم تغییر چندانی نکرده است.