بررسی اثر کشت مخلوط و کودهای شیمیایی بر میزان اسانس، محتوای فنل و فلاونوئید و برخی خواص زیستی گیاه دارویی Hyssopus officinalis L.

Abstract

در راستای کاهش مصرف کودهای شیمیایی در تولید گیاه دارویی زوفا (<em>Hyssopus officinalis</em> L.)، پژوهشی در سال‌ 1395 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه بین‌المللی امام خمینی (ره) قزوین، به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با دو فاکتور و سه تکرار به اجرا درآمد. فاکتورهای آزمایش شامل الگوهای مختلف کاشت (فاکتورA) شامل کشت خالص (100 درصد زوفا) و کشت مخلوط افزایشی (100 درصد زوفا + 50 درصد عدس) و کاربرد کود شیمیایی (فاکتورB) شامل مصرف و عدم کاربرد کودهای NPK بود. استخراج اسانس‌ به روش تقطیر با طرح کلونجر، میزان عناصر نیتروژن، فسفر و پتاسیم، راندمان عصاره­دهی به روش خیساندن، محتوای فنل و فلاونوئید به روش رنگ‌سنجی، قدرت مهارکنندگی رادیکال­های آزاد DPPH و عملکرد آنتی‌اکسیدانی کل در آغاز گل‌دهی بر پیکره رویشی زوفا بررسی گردیدند. نتایج نشان داد که کلیه صفات به غیر از محتوای عصاره به‌طور معنی‌داری تحت تاثیر تیمارها قرار گرفتند. درصد اسانس، محتوای فنل و فلاونوئید، قدرت مهارکنندگی رادیکال‌های DPPH و عملکرد آنتی‌اکسیدانی کل در تیمار کشت مخلوط + مصرف کود، نسبت به سایر تیمارها به‌طور معنی‌داری بالاتر بود. یعنی اینکه در کشت مخلوط با میزان ترکیبات فنل و فلاونوئید و همچنین عملکرد اسانس و عصاره گیاه زوفا را بالا برده است. متابولیت­های ثانویه نظیر ترکیبات فنل، فلاونوئید و اسانس از مهمترین عوامل سیستم دفاعی گیاه محسوب می‌شوند که رقابت زوفا و عدس (به عنوان عامل تنش‌زا) تولید آن را افزایش داد. با توجه به افزایش مقدار ترکیبات فنل و فلاونوئید، خاصیت آنتی اکسیدانتی نیز بیشتر گردید.