ارزیابی شبکه های آبیاری به روشBenchmarking با تعیین ارزش نسبی شاخص ها

Abstract

ارزیابی عملکرد شبکه­های آبیاری اولین مرحله جهت یافتن راهکارهای بهبود شبکه­هاست. روش ارزیابی مقایسه­ای (Benchmarking) در شبکه­های آبیاری اخیراً از طرف مراجع بین­المللی مدیریت منابع آب پیشنهاد و در بعضی از کشورها نیز اجرا شده است که با استفاده از راهکارهای مناسب باعث بهبود عملکرد در شبکه­ها گردیده است. در روش­های معمول ارزیابی مقایسه­ای، شاخص­های مورد نظر اندازه­گیری و به صورت گرافیکی مقایسه خواهند شد و سپس با مبنا قرار دادن شاخص­های برتر، از آنها جهت بهبود سایر شبکه­ها استفاده می­شود. اما در این تحقیق روش ارزیابی مقایسه­ای به صورت عددی و غیرگرافیکی است. ابتدا شاخص­ها ارزش­گذاری و پس از آن مقادیر آنها نرمال می­شود. جهت ­مقایسة ­شاخص­های­ ارزیابی­در پنج­ دیدگاه ­مدیریتی، فنی، حاصل بخشی ­کشاورزی­ و اقتصادی- اجتماعی، مالی، و زیست محیطی دو شبکة آبیاری بریموند و دینور در استان کرمانشاه انتخاب شدند. پس از انتخاب شبکه­ها و شاخص­ها، فرآیندهای ارزیابی به روش <br /> مقایسه­ای در مراحل مختلف اجرا و سطح شاخص­های برتر در دو شبکه به عنوان سطح استاندارد (Benchmark)، با مقدار یک تا 100 درصد در نظر گرفته شد. سپس به­روش تحلیل سلسله مراتبی با تشکیل ماتریس مقایسات زوجی و با استفاده از نظر کارشناسان مجرب، ضرائب اهمیت نسبی شاخص­ها و دیدگاه­ها تعیین گردید. در نتیجة مقایسة دو شبکه­ با سطح استاندارد تعیین شده، مقدار عملکرد شبکه بریموند 8708/0 و شبکه دینور 9054/0 به­دست آمد. از مقایسة مقدار عملکرد دیدگاه­ها با سطوح استاندارد آنها در دو شبکه آبیاری بریموند و دینور به­ترتیب: در دیدگاه مدیریتی9128/0 و 9074/0، فنی7660/0 و 9731/0، حاصل­بخشی­ کشاورزی و ­اقتصادی- اجتماعی 8607/0 و 8728/0، مالی 8613/0 و 9276/0، و زیست محیطی 8751/0 و 8187/0 به­دست آمد. جهت بهبود عملکرد شبکه، دیدگاه­ها بر اساس پتانسیل بهبود­ عملکرد و ضرائب اهمیت نسبی آنها اولویت­بندی شدند. در شبکة آبیاری بریموند دیدگاه­های مدیریتی با مقدار پتانسیل بهبود 0394/0، فنی 0356/0، حاصل­بخشی کشاورزی و اقتصادی-­ اجتماعی 0328/0، مالی 0133/0 و زیست محیطی 008/0 و در شبکة آبیاری دینور دیدگاه مدیریتی پتانسیل بهبود آن در شبکه با مقدار 0419/0، حاصل­بخشی­کشاورزی و اقتصادی- اجتماعی 0299/0، زیست ­محیطی 0116/0، مالی 0069/0، و فنی 0041/0 در اولویت کاری قرار­گرفته­اند. به ­طورکلی ارزیابی مقایسه­ای (Benchmarking) و کاربرد آن در شبکه­های آبیاری کشور می­تواند در تسریع بهبود شبکه­های آبیاری بسیار مؤثر باشد.