تدوین مدل پشتیبانی تصمیم برای ارزیابی و بهبود عملکرد شبکه‌های آبیاری و زهکشی

Abstract

ارزیابی عملکرد شبکه‌های آبیاری و زهکشی در نقاط مختلف دنیا نشانگر فاصلة زیاد آنها از شرایط مطلوب است. علاوه بر مشکلات فیزیکی و بهره‌برداری از شبکه‌ها، محدودیت‌های روش‌شناسی ارزیابی عملکرد نیز موجب شده که روش‌های معمول ارزیابی عملاً در بهبود عملکرد شبکه‌ها تاثیر قابل توجهی نداشته باشند. علی‌رغم تحقیقات زیاد در جهت ارائة روش‌های ارزیابی، مدیران و تصمیم‌گیران به دلیل تعدد و پیچیدگی متغیرهای موثر بر عملکرد و تنوع گزینه­های بهبود، همچنان در انتخاب گزینه‌های‌ برتر‌ بهبود عملکرد با مشکل مواجه هستند. بنابراین، تعیین میزان بهبود عملکرد نسبت به تغییر عوامل تصمیم‌گیری، به منظور تعیین اولویت و انتخاب بهترین گزینه‌ های بهبود عملکرد حائز اهمیت است. در این تحقیق یک مدل پشتیبانی تصمیم بر اساس روش تحلیل پوششی داده‌ها و تحلیل حساسیت آن توسعه یافته است. مدل تهیه­شده علاوه بر ارزیابی عملکرد و تعیین استانداردها و ظرفیت‌های بهبود، با تحلیل حساسیت نتایج، میزان اثربخشی گزینه‌های بهبود و رتبه‌بندی آنها را تعیین و از آن به عنوان ابزار پشتیبانی تصمیم مدیران شبکه، برای انتخاب گزینه‌های بهبود استفاده می­کند. مدل تهیه­شده با استفاده از اطلاعات هشت شبکه آبیاری و زهکشی کشور اجرا گردید. که در این مقاله تنها به تشریح نتایج برای یکی از شبکه‌ها پرداخته شده است که برای دیگر شبکه‌ها نیز قابل تعمیم است. در این ارزیابی، کارایی شبکه "یک" 2/0 به دست آمد و مرجع آن تعیین شد و در مقایسه با مرجع مشخص گردید که این شبکه در مورد شاخص‌های "پرسنل" و "ماشین‌آلات" در مقایسه با دو شاخص دیگر "فنی" و "هزینه" عملکرد ضعیف‌تری داشته است. در بین شاخص‌های "فنی" و "هزینه" نیز کاهش "هزینه" اثر بیشتری بر بهبود عملکرد شبکه داشته است. صرفه‌جویی در مورد شاخص "ماشین‌آلات" نیز موثرتر از سایر نهاده‌های شبکه تعیین شد. با استفاده از مدل توسعه یافته و قابلیت تحلیل حساسیت در روش تحلیل پوششی داده‌ها (DEA)، می‌‌توان اطلاعات لازم را جهت تصمیم‌گیری در مورد گزینه ‌های بهبود، که در دوره‌های ارزیابی ماهانه، فصلی یا سالانه به دست می­آید، در اختیار مدیران قرار داد.