تحلیل نابرابری فضایی در سیستم مسکونی شهر تهران؛ بررسی دگرگونی قیمت مسکن در دورۀ زمانی 1370 تا 1395

Abstract

بررسی و تحلیل برخورداری یا عدم برخورداری افراد یک جامعه از سرپناه و مسکن به این دلیل که از نیازهای اولیه انسان است، در فرایندهای برنامه‌ریزی و سیاستگذاری شهری اهمیت بسیار دارد.بی‌توجهی به جایگاه اجتماعی مسکن و نبود نگاه سیستماتیک در فرایندهای برنامه‌ریزی و سیاستگذاری‌ها برای سیستم مسکونی می‌تواند به نابرابری فضایی (چندبعدی) بیانجامد.<br />شهر تهران به علت پیچیدگی‌های بسیاری در سیستم شهری خود آسیب‌پذیری بیشتری در برابر خطر نارسایی‌ها و کاستی‌های سیاستگذاری و برنامه‌ریزی داشته باشد. وجود و تداوم چنین وضعیتی، دسترسی بخش قابل توجهی از مردم را به مسکن متاثر کرده‌است. <br />شناسایی وضعیت نابرابری فضایی در سیستم مسکونی شهر تهران و تعیین میزان و گسترة آن در شهر تهران، هدف این مقاله است.<br />برای دستیابی به هدف مقاله، دو مسیر توصیفی- تحلیلی پیموده شده‌است. مسیر نخست به چارچوب نظری و فنّی اختصاص دارد و مسیر دوم به توصیف و تحلیل نابرابری فضایی در سیستم مسکونی شهر تهران با خوشه بندی آماری و جغرافیایی اختصاص دارد.<br />تحلیل نابرابری فضایی در سیستم مسکونی شهر تهران بر اساس نشانگر قیمت مسکن، به عنوان شاخصی که نمایانگر کلیّت و مجموع ارزش‌های عینی و ذهنی مسکن است، نشان از نابرابری فضایی شدید در مقطع زمانی مورد بررسی دارد. همچنین در طول دورة زمانی مورد بررسی این مقاله نابرابری فضایی در سیستم مسکونی شهر تهران شدت یافته است. رشد بسیار زیاد قیمت مسکن در طول دورة زمانی مورد بررسی، در سازوکار بازار در شهر تهران سبب چیرگی جنبة سرمایه‌ای بودن مسکن شده که خود نابرابری میان مالکان مسکن و غیرمالکان را تشدید کرده است. همین افزایش شدید قیمت سبب شده است تا جمعیت ساکن در نواحی گسترده‌ای از شهر تهران (تقریبا همپوشان با نیمة جنوبی آن)، با مشکل نابرابری فضایی روبرو باشند و گریزی در برون‌رفت از این وضعیت نابرابر نداشته باشند، مگر کاهش نابرابری‌های سیاسی- اجتماعی- اقتصادی به وجودآورندۀ نابرابری فضایی.