پراکندگی، منشأ، سن و آثار دیرینه اقلیم لُس‌ها در شمال مرکزی ایران

Abstract

<strong>نقشه‌برداری کواترنر در شمال مرکزی ایران اولین مدرک را از نهشته‌های منطقه فراهم نمود. این لس‌ها از دشت‌های سیلابی مجاور، ناشی شده به‌وسیلة باد از فاصلة نسبتاً کوتاهی از مناطق کم‌ارتفاع حمل شده‌اند. میزان تجمع لس در حدود</strong><strong><em>cm</em></strong><strong>12 برای هر 1000 سال فرض شده است که به طور غیر مستقیم تشکیل مقطع لس‌های نوده (استان گلستان) را طی 208000 سال نشان می‌دهد. مدارک دیرینه اقلیم نشان می‌دهد که لس‌های شمال مرکزی ایران تحت شرایط سرد، خشک و بادی که به‌وسیلة تشکیلات خاک‌های فسیل در دوره‌های گرم و کوتاه قطع شده‌اند نهشته شده‌اند توالی لس و خاک‌های فسیل در مقطع نوده با دوره‌های یخچالی ریس ـ وورم و دوره‌های بین یخچالی ریس ـ وورم و عصر بین یخچالی حاضر مطابقت دارد. بازتاب تغییرات وسیع جهانی دیرینه اقلیم شاهد لس، در یک مقایسة نسبتاً خوب با داده‌های مغزه‌ی دریای عمیق نشان داده می‌شود. هم چینه‌نگاری لس و خاک‌های فسیل و هم‌منحنی بازسازی شدة </strong><strong><em>kd.CL</em></strong><strong>(نسبت سیلت درشت به رس) بازتابی از دوره‌های 20000 ساله و 100000 ساله را نشان می‌دهد که احتمال آغاز یک دورة بادی، سرد و خشک دیگر را می‌توان پیش‌بینی کرد که تقریباً در 6000 سال آینده رخ خواهد داد و حداکثر آن در 56000 سال خواهد بود.</strong>