نقش پژوهش‌های کیفی در علوم انسانی

Abstract

<strong>دانشمندان روش‌شناسی پژوهش‌ها را به دو گروه کلی طبقه‌بندی می‌کنند: 1- پژوهش‌های کمّی 2- پژوهش‌های کیفی. هدف اصلی این مقاله بحث و بررسی در مورد پژوهش‌های کیفی است. بنابراین، ابتدا ویژگی‌های مهم پژوهش‌های کیفی و اختلاف‌های مهم بین این‌گونه پژوهش‌ها و پژوهش‌های کمّی بررسی می‌شود. سپس، چند نمونة بارز از پژوهش‌های کیفی مورد بحث قرار می‌گیرند، و کاربردهای عمدة آن‌ها نیز عنوان می‌شود. نتیجه‌گیری این بررسی به قرار زیر است:</strong> <strong>1ـ پژوهش‌های کیفی از نظر اهمیت و ساختار علمی روش تحقیق، اصالتاً در سطح نازل‌تری از پژوهش‌های کمّی قرار ندارند.</strong> <strong>2ـ انتخاب بین یک روش پژوهش کیفی یا کمّی بستگی به عوامل متعددی دارد. مهمترین سازة تعیین‌کننده، ماهیت موضوع، مشکل مورد مطالعه، و تجربة پژوهشگر است.</strong> <strong>3ـ پاره‌ای از انواع روش‌های پژوهش کیفی (به عنوان نمونه پژوهش موردی و زمینه‌ای) می‌توانند اطلاعات عمیق و دقیقی را در خصوص پدیده‌ها، رفتارها و سازمانهای پیچیده ارائه کنند. کسب این‌گونه اطلاعات از راه پژوهش‌های کمّی به هیچ عنوان میسر نیست.</strong> <strong>4ـ در اکثر موارد، به‌منظور افزایش روائی داخلی و روائی خارجی پژوهش، می‌توان از هر دو نوع تکنیک‌های کیفی و کمّی استفاده نمود. یعنی، روش‌های پژوهش‌های کیفی و کمّی می‌توانند مکمل یکدیگر باشند.</strong> <strong> پیشنهاد می‌گردد، در آینده، روش‌ها و تکنیک‌های پژوهش‌های کیفی هر چه کامل‌تر و عملی‌تر تدوین گردد تا روائی داخلی و روائی خارجی آن‌ها تقویت شود، و اعتبار این‌گونه پژوهش‌ها نیز افزایش بیشتری یابد.</strong> <strong> </strong>