تحلیل خطبه عیادت حضرت زهرا(س) بر پایه نظریه کنش گفتاری

Abstract

خطبه حضرت زهرا(س)(11 ق) به هنگام عیادت زنان مهاجر و انصار از ایشان، متنی است که به دلیل اهمیت تاریخی، شایسته تحلیل در چارچوب نظریه کنش‌ گفتاری است. بر اساس این نظریه، گوینده ضمن بیان کلمات، کنش‌هایی را در قالب محتوای گزاره‌ها انجام می‌دهد که آنها را به پنج دسته بیانی، انشایی، تعهدی، اعلامی و عاطفی تقسیم می‌کنند. <br />این مقاله پس از بازخوانی خطبه حضرت زهرا(س) در جمع زنان مهاجر و انصار، به این نتیجه می‌رسد که از میان انواع کنش‌های گفتاری به ترتیب کنش اظهاری، کنش عاطفی و کنش ترغیبی، بیشترین سهم را در سخنان آن حضرت به خود اختصاص دهند. <br />با توجه به رابطه معنا‌دار بافت موقعیتی و فضای اجتماعی ایراد سخن و کنش‌های گفتاری گوینده، می‌توان گفت که حضرت زهرا(س)، این کنش‌های گفتاری را با توجه به شناختی که از تحولات جامعه نوپای اسلامی داشتند، برگزیدند و به همین سبب با شناخت و تحلیل این کنش‌ها می‌توان راهی به سوی شناخت بیشتر شرایط تاریخی آن روزگار گشود.