دلایل تاریخی مخالفت با خلافت منصوص از دیدگاه نقیب ابوجعفر (613ق.)

Abstract

عوامل مخالفت با نص خلافت از موضوعاتی است که قرن­ها، ذهن و اندیشه صاحب نظران مسلمان را مشغول ساخته است. بررسی دیدگاه­های گوناگون درباره چرایی مخالفت­ها می­تواند بخش­هایی ناپیدا از تاریخ را ترسیم کند. نقیب ابوجعفر(613ق.)، عالم و متکلم شیعی، یکی از افرادی است که در این زمینه، اندیشه‌هایی ناب دارد امّا تا کنون آرای او درباره خلافت بررسی نشده است. مجموعه دیدگاه­های او را می­توان در شرح نهج­ البلاغه ابن ابی الحدید معتزلی(656ق.) جست­وجو کرد. در یک نگاه کلی، مجموعه دلایل مخالفت با خلافت منصوص از دیدگاه او را می­توان در تفاوت بینش­ها و نگرش­های اهل سنت درباره خلافت، وجود زمینه­های مخالفت در زمان حیات پیامبر3 که موجب جرأت مخالفان شده بود، عذر تراشی­هایی علیه امیرالمؤمنین حضرت علی1 و نوع نگاه به شخصیت آن حضرت و نیز ابوبکر ترسیم کرد.