کارکردهای نظام تیمار و علل فروپاشی آن در امپراتوری عثمانی

Abstract

نظام تیمار پایه و اساس دستگاه اداری، نظامی و مالی امپراتوری عثمانی را تشکیل می داد. گسترش‌ و اهمیت‌ اقطاع‌ در دولت‌ عثمانى‌ از آن جا پیداست‌ که‌ بیشتر متصرفات‌ آنان‌ در سرزمین‌های‌ اروپایى‌ و عربى‌ در اقطاع‌ امرا و سرداران‌ ‌ قرار می‌گرفت‌. در واقع بخش‌ بزرگى‌ از قلمرو امپراتوری عثمانی‌ از اقطاع‌های‌ جنگى‌ تشکیل می‌گردید که‌ اغلب‌ آنها را به عنوان‌ اقطاع‌ به سرداران‌ِ فاتح‌ آن‌ ولایت‌ها‌ و ایالت‌‌ها می‌دادند‌. اصطلاح‌های‌ «تیمار»، «زعامت‌» و برخى‌ واژه‌های‌ دیگر در سرزمین‌های‌ امپراتوری‌ عثمانى‌ به‌ معنای‌« اقطاع‌» یا انواعى‌ از آن‌ به‌ کار برده می‌شد‌. سیستم تیمارعثمانی که از سیستم اقطاع سلجوقی گرفته شده بود، مانند تشکیلاتی اداری از بیگلربیگی گرفته تا سپاهی، نماینده اختیارات اجرایی سلطان در ایالت‌ها بود. نظام‌ تیمار و زعامت‌ به‌ سبب‌ برخى‌تحولات‌ در شیوة تیمارداری‌ ولایت‌ها‌ی‌ امپراتوری‌ در دوران‌ متأخر، به‌ تدریج‌ رو‌ به‌ ضعف‌ نهاد تا این که در سال 1839م از طرف محمود دوم، هم زمان با خط شریف گل‌خانه به کلی کنار زده شد. این پژوهش با استفاده از روش توصیفی– تحلیلی و از طریق مطالعة کتاب‌خانه ای درصدد بررسی تحول نظام تیمار، کارکردهای آن، وظایف صاحبان تیمار در برابر حکومت مرکزی عثمانی و دلایل فروپاشی نظام تیمار در امپراتوری عثمانی است.