واقفیه‏

Abstract

پیدایش فرقه‏هاى مختلف در بین مسلمانان و شکل‏گیرى عقاید آن‏ها، تحت تأثیر عوامل مختلف مذهبى و غیر مذهبى بوده است. یکى از آموزه‏هاى دینى که در شکل‏گیرى عقایدِ شمار قابل توجهى از فرق اسلامى و به خصوص شیعى تأثیر داشته است، عقیده مهدویت است. اندیشه مهدویت در قالب شیعى آن با مسأله غیبت و رجعت کاملاً به هم پیوسته است و همین دستمایه‏اى شد براى برخى پیشوایان و پیروان فرق اسلامى تا عقاید خود را بر پایه آن بنا نهند که یکى از این فرقه‏ها واقفیه است. واقفى‏گرى که یکى از ارکان اساسى آن اعتقاد به غیبت و رجعت مهدى است، در معناى عام آن، سابقه‏اى دیرین در تاریخ اسلام دارد و شمار قابل توجهى از فرق اسلامى با تمسک به عقیده مهدویت قایل به وقف شده‏اند. واقفیه در معناى خاصّ به وقف کنندگان بر امام هفتم اطلاق مى‏گردد که عقیده به مهدى موعود و غیبت و رجعت او را، بر امام هفتم تطبیق دادند. در مقاله حاضر ضمن معرفى واقفیه و عقایدشان علل و عوامل پیدایش این جریان را مورد بررسى قرار مى‏دهیم.