جایگاه آل‌بریدی در مناسبات سیاسی آل‌بویه و خلافت عباسی پیش از فتح بغداد (328 - 334 ق)

Abstract

ظهور آل‌بویه در پهنۀ سیاست ایران تأثیرات فراوان و درازمدتی در تحولات سیاسی ـ فکری جهان اسلام داشت هرچند آنان، در تثبیت اقتدار خود، از طرف خلافت عباسی و آل‌زیار با تهدیدهای فراوانی مواجه بودند. از راهبردهای آل‌بویه برای مقابله با این تهدیدها اتحاد با خاندان‌های قدرتمند منطقه‌ای بود. بریدیان از خاندان‌های قدرتمند ایرانی‌نژاد و شیعه‌مذهبی بودند که اهواز، بصره، و واسط را تحت سیطرة خود داشتند. آنان نیز، با هدف تثبیت نفوذ خود، در پی متحدانی بودند. بنابراین هدفی مشترک آنان را به اتحاد با آل‌بویه علیه خلافت عباسی سوق داد. این‌گونه، از قِبَل این اتحاد، آل‌بویه اطلاعات کافی از اوضاع بغداد به دست آوردند و به‌مثابۀ یکی از رقبای جدی وارد منازعه با خلافت عباسی شدند. زوال بریدیان این فرصت را به آل‌بویه داد تا به تقویت توان نظامی خود بپردازند و به سمت بغداد حرکت کنند. در پرتو چنین تجاربی بود که آنان از یک‌سو موفق به تسخیر بغداد شدند و از سوی دیگر سلطۀ خود بر مقر خلافت را تداوم دادند.