مقایسة تطبیقی بازتاب اصلاحات غازانی در جامع‌التواریخ با دستورالکاتب فی تعیین المراتب

Abstract

تغییر مذهب غازان خان (حک: 694 - 703 ق)، هفتمین فرمان‌روای ایلخانی، نقطة عطفی در تاریخ حاکمیت مغول‌ها در ایران به‌شمار می‌رود. غازان با اصلاحات و تغییر در نگاه حاکمیت و دگرگونی در نحوة مدیریت تحولاتی را در ساختار حکومت ایلخانان پدید آورد. عمدة این اصلاحات در کتاب مشهور و ارزش‌مند خواجه رشید‌الدین فضل‌الله همدانی به نام <em>جامع‌التواریخ</em>، به‌ویژه در بخش «تاریخ مبارک غازانی»، ذکر شده است. از آن‌جایی ‌که نویسندة این منبع خود از کاربه‌دستان ارشد سازمان اداری ایلخانان بود، در مورد روایات وی پرسش‌های بسیاری مطرح شده است. موفقیت، آسیب‌شناسی، و نیز فرجام این اصلاحات بخشی از این پرسش‌ها را دربر می‌گیرد. هدف این مقاله بررسی گزارش‌های <em>جامع‌التواریخ</em> درخصوص اصلاحات غازانی و مطالعة تطبیقی این گزارش‌ها با داده‌های محمد بن هندوشاه نخجوانی در کتاب <em>دستورالکاتب فی تعیین المراتب</em> به‌منظور ارزیابی میزان موفقیت اصلاحات غازان و نیز شناخت اوضاع اجتماعی و اقتصادی ایران در نیمة دوم قرن هشتم هجری است.