اندیشمند ایرانی حمیدالدین کرمانی و مدیریت بحران دربار فاطمیان

Abstract

بحران‌های سیاسی و فرهنگی پیش‌آمده در قاهره هم‌زمان با دورة پرتحول خلافت‌ الحاکم بامرالله فاطمی (د 386 - 411 ق) زمینه‌های فراخوان پایور ایرانی حمیدالدین کرمانی (411 ق) حجت جزیرة عراق و ایران¹ را به مصر فراهم آورد. حضور فعال او که نمایندة مکتب ایرانی در دربار فاطمیان بود، موجب‌ شد تا از لطمات فکری ناشی از بروز جریان‌های غالی‌گرایانه و افراطی چون دروزیان و یا تبلیغات مستمر عباسیان برضد ایشان به‌شدت کاسته شود. آنچه مقرر است در این بررسی بدان پرداخته ‌شود، پاسخ به این پرسش‌های اساسی است که علت بحران‌های درون‌فرقه‌ای اسماعیلیه در عصر حمیدالدین چه بود که منجر به حضور او در قاهره شد؟ شیوه‌ها و راهکارهای کرمانی برای مواجهه و مهار و مدیریت بحران قاهره چه بود؟ و این‌که چرا در میان بی‌شمار دعات اسماعیلی، حمیدالدین برای مبارزة عملی و علمی با بحران اسماعیلیه به دربار فاطمیان راه ‌یافت؟ مطابق بررسی‌های به‌عمل‌آمده نتیجة تلاش‌های مستمر این اندیشمند ایرانی رفع بحران‌های عصر الحاکم بامرالله و پیشگیری از اضمحلال زود‌هنگام دولت فاطمیان و ارائة طرحی نو در تبیین مراتب امامت و دعوت اسماعیلیه بود. نظر به‌عنوان مقاله و حیطة مطالعاتی آن نخست سؤال آخر پاسخ داده ‌شد و سپس با روش توصیفی ـ‌ تحلیلی مبتنی بر داده‌ها و آثار و مکتوبات تاریخی و کلامی اسماعیلیه و به‌ویژه آثار حمیدالدین فرضیات تحقیق بررسی شد.