ارائه چارچوب مفهومی تدوین چشم انداز، ارزیابی و گزارشگری سرمایه فکری در نظام بانکی

Abstract

در اقتصاد دانش بنیان امروزی ‌سرمایه­های فکری در مقایسه با دارایی­های مشهود و فیزیکی ارزش و اهمیت بیشتری یافته­اند و به عنوان محرک پیش برنده کلیدی و منبعی مهم برای کسب «مزیت رقابتی پایدار» و بهبود عملکرد سازمانی به کار گرفته می­شوند. اجزای مختلف سرمایه­های فکری دارای اثرات متقابلی هستند که ایجاد «ارزش» می­کنند و موفقیت یک سازمان به توانایی سازمان در مدیریت این منابع کمیاب بستگی دارد. در کنار این تحول، در محیط پویا و رقابتی امروز که سرشار از تغییر و بی ثباتی و آکنده از عدم قطعیت­هاست، تنها رویکرد و سیاستی که احتمال کسب موفقیت بیشتری برای سازمان به همراه دارد، تلاش برای معماری آینده است. این تلاش سبب می­شود تا مدیران با کسب آمادگی­های لازم و تصمیم­گیری­های مناسب فقط نظاره­گر تحولات آینده نباشند. نظر به این ضرورت، آینده پژوهی به شکلی نظام­مند به مطالعه آینده می­پردازد و ابزاری برای مهندسی هوشمندانه آینده و سیاستگذاری پیش­نگر به شمار می­آید. این پژوهش نیز تلاشی است که با نگاهی به ادبیات آینده پژوهی، در صدد ارائه الگویی روش­مند برای تدوین چشم انداز سرمایه فکری در نظام بانکی است. الگویی از چشم­انداز که قابلیت تحلیل تصویر مطلوب در این حوزه را دارا باشد. پژوهش حاضر از نظر هدف، کاربردی و از نوع پژوهش­های کیفی تحلیل محتواست. روش این پژوهش نیز روش چشم­انداز است که به شیوه توصیفی/کتابخانه­ای (بررسی اسناد و مدارک)‌ و با رویکردی فرا تحلیلی انجام گرفته است. در این مقاله تلاش شده است؛ با توجه به چالش­های شناسایی، ارزیابی و گزارشگری سرمایه فکری بانک­ها در مقایسه با دارایی­های مادی آن­ها و ضرورت پیوند برنامه­های شناسایی و ارزیابی سرمایه­های فکری و دانشی با جهت­دهی راهبردی نظام بانکی،‌ چارچوب مفهومی تدوین چشم­انداز، شناسایی، سنجش و گزارشگری شاخص­های سرمایه فکری و دانشی ارائه شود، تا راهنمای عملی اجرای مدیریت سرمایه فکری در نظام بانکی باشد. در ادامه مدلی شامل سه مرحله و هفت گام اساسی به منظور تدوین چشم انداز، طراحی راهبردها، تعیین شاخص­ها و گزارشگری سرمایه­های فکری ارائه شده که این الگو به منظور تحلیل دقیق­تر و گزارشگری مربوط­تر و قابل اتکاتر، از صورت­های وضعیت، عملکرد و گزارش روند سرمایه­های فکری بهره می جوید.