تبیین مؤلفه‌های رشد اخلاقی برای دانش‌آموزان دوره اول متوسطه در چهارچوب فلسفه تعلیم‌وتربیت اسلامی

Abstract

آموزش مفاهیم اخلاقی، در شکل‌گیری هویت و ﺑﻬﺒﻮد ارﺗﺒﺎﻃﺎت اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ دانش‌آموزان اهمیت بسیاری دارد. بااین‌‌وجود، مطالعات انجام‌شده نشان می‌دهد ارزش‌های اخلاقی آنچنان‌که باید در وجود آنان نهادینه نشده است و دانش‌آموزان دﭼﺎر ﺑﺤﺮان ﻫﻮﯾﺖ، ﻣﻌﻨﻮﯾﺖ و اﺧﻼق ﺷﺪه‎‌اند. ازاین‌رو، لازم است مؤلفه‌های رشد اخلاقی که بتواند نیازهای آموزش مفاهیم اخلاقی را در آنان برطرف سازد، تبیین شود. لذا هدف از پژوهش حاضر، تبیین مؤلفه‌های رشد اخلاقی برای دانش‌آموزان دوره اول متوسطه، در چهارچوب فلسفه تعلیم‌وتربیت اسلامی است. پژوهش حاضر، با روش توصیفی، کتابخانه‌ای و استنادی صورت گرفت. جامعه موردبررسی در این پژوهش، اسناد مکتوب، تجارب جهانی، مبانی نظری و پیشینه‌های موجود در ارتباط با رشد اخلاقی و تعلیم‌وتربیت اسلامی بود و روش نمونه‌گیری به‌صورت هدف‌مند بوده و تا رسیدن به اشباع نظری داده‌ها ادامه یافت. یافته‌ها نشان می‌دهد با بررسی مبانی نظری مربوط به رشد اخلاقی و تعلیم‌وتربیت اسلامی، 388 مؤلفه رشد اخلاقی به‌دست آمد و با تحلیل و ادغام این تعداد مؤلفه، 7 مؤلفه اصلی و 14 مؤلفه فرعی رشد اخلاقی استخراج شد. ازجمله: 1. مؤلفه بازشناسی امور خوب از بد و کشاندن به‌سوی ارزش‌ها شامل مؤلفه‌های انتخاب و تصمیم‌گیری، بایدها و نبایدها و... بود، 2. مؤلفه استدلال‌گرایی و قضاوت درست شامل رسیدن به بینش، ایجاد درک درست و ... بود. 3. مؤلفه شکفتن قابلیت‌ها شامل تعالی وجود، 4. مؤلفه اصول عام و فراگیر شامل اصول اخلاق قراردادی، 5. مؤلفه خودسازی و خودباوری شامل شهودگرایی و...، 6. مؤلفه حکمت عملی شامل رفتارهای انسانی، و 7. مؤلفه قانون‌مداری شامل توجه به قوانین و مقررات بود. نتایج به‌دست‌آمده نشان می‌دهد از میان مؤلفه‌های فرعی به‌دست‌آمده، مهم‌ترین نیاز، افزایش توجه به مؤلفه"‌ اصول اخلاق قراردادی" است.