قبسات
مرور بر اساس
مجموعه‌های این پایگاه
ارسال های اخیر
-
رابطه عقل و عشق در اخلاق عشق‌محور قرآنی
(پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی, 2025-01-20)یکی از مسائل برجسته‌ای که اندیشه حکما و فلاسفه و عرفا را درگیر کرده است، سازگاری و ناسازگاری بین عقل و عشق بوده که برخی بر سازگاری و برخی بر ناسازگاری این دو تأکید کرده‌اند. بررسی این موضوع، اهمیت ویژه‌ای در اخلاق عشق‌محور ...
-
بررسی تطبیقی شهود عرفانی شیخ شهاب‌الدین سهروردی با تجربه دینی ویلیام جیمز
(پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی, 2025-01-20)یکی از مهمترین مسائل دین‌پژوهی در سده‌های کنونی، تجربه دینی (Religious experience) است. پرسش اساسی در تجربه دینی ـ به ویژه نوع عرفانی آن (Mystical experience) ـ ، میزان واقعیت متعلّق تجربه است. شهود که از گونه‌های تجربه‌های ...
-
نقد و بررسی اخلاق علم‌بنیادِ سم هریس
(پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی, 2025-01-20)سم هریس به‌عنوان یکی از سردمداران خداناباوری جدید، در باب رابطه علم و اخلاق، به ایده اخلاقِ علم‌بنیاد باور دارد. در این راستا، وی نخست به کمک شهودات عرفی می‌کوشد باور به نسبیت و غیرواقعی‌بودنِ اخلاق را رد کند و در گام بعد، ...
-
علم گرایی به مثابه شالوده الحاد جدید (نقدها و چالش ها)
(پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی, 2025-01-20)پس از شکست کلیسا و ورود جهان غرب به دوران جدید، علمگرایی در سطح بسیار گسترده مطرح شد. علمگرایی که نخست با تأکید بر تجربه آغاز شد، به مرور به تنها راه قابل اعتماد برای دست‌یابی به معرفت، تغییر ماهیت داد و تلاش شد تا از ...
-
تحلیل سعادت نهایی انسان و نسبت سعادت دنیا با آن ازدیدگاه ابوالحسن عامری
(پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی, 2025-01-20)چیستی، بالاترین رتبه سعادت انسان و نسبت سعادت دنیا با آن، همواره مسأله‌ای مهم در فلسفه اسلامی بوده است. در قرن چهارم ابوالحسن عامری، فیلسوف مشائی، بهطور گسترده درباره این مسأله بحث کرده است. وی باور دارد که سعادت انسان ...
-
بررسی انتقادی چیستی دین در نگاه دنیل دنت
(پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی, 2025-01-20)چیستی دین، از بنیادیترین مسائل حوزه فلسفه دین و تعیین‌کننده رویکرد مکاتب گوناگون در مسائل مختلف دینشناختی چون خاستگاه دین، حقانیت دین، زبان دین، گستره دین، کارکرد دین و... است. دنیل کلمنت دنت _ فیلسوف ذهن فیزیکالیست ...
-
تحلیلی بر نقش و کارکرد الهیات تکاملی در توسعه هندسه معرفتی دین و تأثیر آن بر فلسفه دین اسلامی
(پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی, 2024-10-22)دانش عقلانی الهیات، هماهنگ‌کننده دین وحیانی ثابت و فرهنگ متغیری است که یک متأله در آن زیست میکند و امکان مشارکت مؤمنانه را در فرایند شناخت دین فراهم میکند. از این‌رو، یک دانش واسطه‌ای است. با صورت‌بندی دانش الهیات، توصیف ...
-
ارزیابی دیدگاه سمانتیکی و معرفتی مایکل اسلوت درباره فعل اخلاقی از نظر آیت‌الله مصباح‌یزدی
(پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی, 2024-10-22)رفتار اخلاقی، مهمترین سنجه فاعل اخلاقی در اخلاق فضیلت است. مایکل اسلوت، به عنوان یک فیلسوف اخلاق معاصر در غرب، فاعل مبنایی را به عنوان متن اندیشه خود، بستر تبیین مولفههای سمانتیکی و معرفتی فعل اخلاقی قرار داده است. در ...
-
بررسی علل و پیامدهای گرایش سلفیان به حس گرایی در فهم صفات خبری
(پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی, 2024-10-22)یکی از مسائل مهم در فهم دین ، شناخت دقیق و مطابق با واقع صفات خبری است ؛ صفاتی چون وجه و ید و عین خدا و استواء خدا بر عرش و نظائر آن که توجه به معنای ظاهری و عدم تاویل آن سبب تفسیر جسمانی برای خدا خواهد شد. فهم صفات خبری ...
-
بررسی نقادانه آفرینش انسان از منظر انسان شناسی پویشی با تأکید بر آرای علامه طباطبایی ره و استاد مصباح یزدی ره
(پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی, 2024-10-22)آفرینش انسان و جهان، از بحث‌های چالش‌برانگیز در تاریخ اندیشه است. با آغاز دوران مدرنیسم، آفرینش انسان وجههای طبیعتگرایانه و الحادی به خود گرفت. در این بین، الهیدانان پویشی در تلاش برای برپاداشتن وفاق بین دیدگاه طبیعتگرایانه ...
-
نظریه علامه طباطبایی ره در مراتب معرفت الهیه در حکمت علویه
(پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی, 2024-10-22)امام علی در خطبه توحیدیه نهج‌البلاغه، به روش مابعدطبیعی محض، مراتب معرفت خداوند متعال را در پنج مرتبه بیان کرده که هر کدام از آنها، بالای دیگری قرار گرفته است و بالاترین همۀ آنها مرتبه نفی صفات است. این فراز از بیان ...
-
فطرت و امور فطری در کلام و علوم شناختی دین
(پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی, 2024-10-22)براساس مباحث کلامی، روح انسان دارای ویژگی خاصی است. با نگاهی به معنای خاص فطرت (فطرت به معنای بخشی از ساختار وجودی انسان) و صدق ویژگی‌های سه‌گانه (اکتسابی نبودن، فراگیری و زوال‌ناپذیری) اموری در بُعد ادراکات، گرایش‌ها و ...
-
مراتب دین و دین‌ورزی بر اساس آرای سیدحیدر آملی
(پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی, 2024-07-22)سیدحیدر آملی به عنوان یکی از پیشگامان عرفان شیعی، از دین حنیف یا اسلام سخن می‌گوید که حقیقت واحد تمام ادیان است. وی برای این دین واحد الهی، در وهله اول و برای اهل آن، در مرتبه ثانی مراتبی قایل است؛ لذا به اعتباری دین را ...
-
تحلیل تطبیقی- انطباقی نظریه روح معنا از دیدگاه فیض کاشانی و علامه طباطبایی
(پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی, 2024-07-22)رویکردهای گوناگون علما در واژگان متشابه قرآن موجب ارائه چهار نظریه اصلی «اهل ظاهر»، «اشتراک لفظی»، «حقیقت و مجاز» و «روح معنا» شده است. نظریة روح معنا، به معنای وضع الفاظ بر ارواح معانی، عاری از خصوصیات مصادیق و در معنای ...
-
بررسی الهیات علمی از دیدگاه آرتور پیکاک
(پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی, 2024-07-22)الهیات علمی یکی از گرایشهای جدید در الهیات مسیحی است که تنها راه برونرفت از چالشهای الهیاتی را مددگرفتن از علم میداند. آرتور پیکاک الهیدانان و زیستشیمیدان بریتانیایی از جمله متفکرانی است که طرحی را برای الهیات علمی ...
-
بازخوانی مفاهیم عدالت و اعتدال در فلسفه صدرالمتألهین
(پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی, 2024-07-22)اعتدال از مفاهیم محوری اخلاق است که پیشینه تفکر فلسفی در مورد آن به سقراط و افلاطون و ارسطو می‌رسد و فیلسوفان اسلامی در همان سنت ارسطویی یا فراتر از آن به بحث در این باره پرداخته‌اند و به دقایقی از این بحث دست یافته‌اند. ...
-
خوانشی نو از اراده ذاتی خدا
(پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی, 2024-07-22)درباره اراده ذاتی خدا از دو منظر (هستی و مفهوم‌شناسی) می‌توان بحث کرد که موضوع این مقاله اولی است. ظاهر عبارات اکثر اندیشوران در مخالفت با آن است. متکلمان به نحو کلی منکر اراده ذاتی شده و فلاسفه هم آن را به صفت علم تحویل ...
-
مقایسه انسان‌محوری خودبنیاد و خدابنیاد و الزامات آنها با تأکید بر دیدگاه آیت‌الله خامنه‌ای
(پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی, 2024-07-22)اومانیسم یا به تعبیری انسان‌محوری خودبنیاد که هسته مرکزی مدرنیته غربی است و با سیطره فرهنگی‌اش در حال نفوذ در جوامع و سنت‌های دیگر می‌باشد، درواقع نظامی منسجم از مؤلفه‌های گوناگون فلسفی است. ضروری است موضع مشخص اسلام در ...
-
بررسی نظریه امر الهی در اخلاق و شبهات و چالشهای آن
(پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی, 2024-07-22)این نوشتار بر آن است نظریه امر الهی و شبهات و چالشهای آن را که مدافع ریشه‌داربودن اخلاق در دین خداست مورد بحث و بررسی قرار دهد. این نظریه در میان متفکران مغرب‌زمین از زمان سقراط تاکنون و هم در میان اندیشمندان اسلامی ...
-
تحلیل منطقی ادراکات اعتباری علامه طباطبایی با پلورالیزم معرفتی
(پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی, 2024-04-20)این پژوهش درباره تحلیل منطقی ادراکات اعتباری علامه طباطبایی و پلورالیسم معرفتی است که نسبت تعلّقی آنها را بررسی میکند. علامه طباطبایی در تحلیل کثرات معرفتی انسان، نظریه ادراکات اعتباری را ابداع نمود. این نظریه با دو دیدگاه ...
