مطالعة آناتومی سرویکس گوسفند و تأثیر آن بر مقدار نفوذ گان تلقیح به درون سرویکس

Abstract

یکی از محدودیت‌ها در تلقیح مصنوعی گوسفند ساختار ویژة سرویکس گوسفند است که دارای تفاوت‌های چشمگیری است. موفقیت در تلقیح مصنوعی با مورفولوژی سرویکس گوسفند ارتباط تنگاتنگی دارد. هدف از این پژوهش مطالعة ساختار آناتومی سرویکس و مقایسة آن در گوسفندهای نژاد ماکویی، کردی و افشاری است. در این پژوهش 300 دستگاه تولید مثلی گوسفند ماده از نژادهای یادشده (از هر نژاد 100 رأس) در فصل تولید مثل از کشتارگاه استان تهران و استان البرز جمع‌آوری شد. شکل خارجی، دهانه، طول و قطر سرویکس، مقدار نفوذ، نوع و تعداد رینگ بررسی گردید. بیشترین فراوانی در شکل خارجی دهانة نوک پستانی و سرویکس با طول 3 تا 4 سانتی‌متر مشاهده شد. شکل غالب دهانة سرویکس در نژادهای کردی و افشاری نوک پستانی بود، ولی در گوسفند ماکویی شکل فلپ غالب است. نتایج نشان داد میانگین قطر سرویکس برای کل داده‌ها 7/1±34/9 میلی‌متر است. میانگین تعداد رینگ در بین نژادهای مورد مطالعه 8/0±59/5 عدد بود. بیشترین فراوانی آرایش و طرز قرارگرفتن رینگ‌ها در کانال سرویکس، آرایش دستة دوم را نشان داد. همبستگی طول سرویکس با تعداد رینگ 24/0 (001/0p<) و همبستگی طول با قطر سرویکس 25/0 (001/0p<) محاسبه شد. طول سرویکس با زاویة رینگ، شکل دهانة سرویکس و سن همبستگی معناداری نشان نداد (05/0<p). طول سرویکس، قطر و تعداد رینگ، در بین نژادهای مورد بررسی تفاوت معنا‌داری نشان نداد (05/0<p). میانگین نفوذ گان تلقیح به درون کانال سرویکس برای کل داده‌های سرویکس 5/2±92/3 میلی‌متر و به طور میانگین برابر با 2/2±24/4، 1/1±46/3 و 5/2±84/3 برای نژادهای ماکویی، کردی و افشاری بود. مقدار نفوذ گان تلقیح به سرویکس، تحت تأثیر قطر سرویکس قرار گرفت (001/0p<). چرخة فحلی بر عمق نفوذ تأثیر معنا‌داری داشت، به طوری که عمق نفوذ گان تلقیح در گامة لوتیال به درون سرویکس کمتر و در زمانی که تخمدان فاقد جسم زرد باشد بیشتر است. مقدار نفوذ گان تلقیح تحت تأثیر تعداد رینگ قرار داشت، به طوری که سرویکس‌های با تعداد رینگ بیشتر، نفوذ کمتری داشتند. فراسنجه‌های بررسی‌شده، به جز شکل خارجی دهانة سرویکس در بین سه نژاد مورد مطالعه تفاوتی نداشت.