ارزیابی چرخه زندگی محصول رب گوجه‌فرنگی (مطالعه موردی: استان البرز)

Abstract

کشاورزی، صنایع غذایی و محیط زیست، بدلیل اثرپذیری از یکدیگر نمی‌توانند به صورت مجزا مورد بررسی قرار گیرند. تحقیق حاضر با رویکردی تلفیقی و با استفاده از ارزیابی چرخه‌زندگی به بررسی و ارزیابی فرایند تولید محصول رب گوجه‌فرنگی می‌پردازد. سه مرحله‌ی تولید گوجه‌فرنگی در مزرعه، حمل محصول از مزرعه به کارخانه و تولید رب در کارخانه مورد بررسی قرار گرفت و مرز سامانه شامل تمامی فعالیت‌های مربوط به تولید، حمل و نقل و مصرف نهاده‌های مختلف مورد استفاده در تولید رب‌گوجه‌فرنگی بوده است (از ماده خام اولیه تا تولید رب درب کارخانه). داده‌های مورد نیاز از یکی از کارخانه‌های تولید رب در استان البرز و مزارع دو استان البرز و آذربایجان‌شرقی جمع‌آوری شد. از شاخص اثرکربن به منظور کمی کردن اثر گازهای گلخانه‌ای استفاده شد. دو واحد عملیاتی کیلوگرم کربن دی‌اکسید معادل به ازای کیلوگرم گوجه‌فرنگی و رب‌گوجه‌فرنگی مورد استفاده قرار گرفت. نتایج تحقیق نشان داد به منظور تولید یک کیلوگرم رب گوجه‌فرنگی در حدود 02/3 کیلوگرم کربن‌دی‌اکسید تولید می‌شود و بیشترین سهم متعلق به بخش کشاورزی (28%) می‌باشد. میانگین اثرکربن در فرایند کشت گوجه‌فرنگی برابر با 22/0 کیلوگرم کربن دی‌اکسید معادل به ازای یک کیلوگرم گوجه‌فرنگی گزارش شد. نهاده‌ی الکتریسیته (آبیاری) و پس از آن کودشیمیایی بیشترین سهم را در آلایندگی کشت مزرعه‌ای به خود اختصاص دادند. مقایسه‌ی دو استان و دو سیستم آبیاری (مدرن و سنتی) در کشت گوجه‌فرنگی حکایت از تولید با اثرکربن کمتر در سامانه‌ی آبیاری قطره‌ای و در استان البرز داشت. آبیاری و نهاده کود شیمیایی به عنوان نقاط بحرانی در شاخص اثر کربن معرفی شدند. یکپارچه‌سازی مزارع به منظور مدیریت بهتر نهاده و استفاده از آبیاری قطره‌ای از نتایج تحقیق حاضر می‌باشد که منجر به کاهش اثر کربن می‌شود.