تحلیلی بر رویکرد توسعه مهارت‌های پژوهشی و انتقال‌پذیر در چارچوب برنامه‌های دکتری در سطح اروپا

Abstract

با شکل‌گیری چشم‌اندازهای نوین توسعه در قالب ایجاد جوامع دانشی و اقتصاد دانش‌بنیان در کشورهای مختلف و ضرورت تأمین منابع انسانی موردنیاز برای تحقق چنین اهدافی، بازتعریف سیاستهای کلان برای دوره‌های تحصیلات تکمیلی در نظام آموزش‌ عالی امری کاملاً ضروری است. بر این اساس دوره‌های دکتری باید پاسخ‌‌گوی تقاضای بازار کار بخشهای متفاوت جامعه باشند. شاید بتوان اهمیت بخشیدن به مهارتهای دانش‌آموختگان برای پاسخ‌گویی مناسب به نیازهای بازار کار را از مهمترین شاخصه‌های دوره‌های نوین تحصیلات تکمیلی برشمرد که به شیوۀ پژوهشی ارائه می‌شوند. در برنامه‌های نوین دکتری در سطح دانشگاههای کشورهای توسعه‌‌یافته به‌‌ویژه دانشگاههای اروپایی کسب تجربة دانشجو ازطریق آموزش مهارتهای پژوهشی و انتقال‌پذیر برای بهبود پیشرفت در تحصیل و توسعۀ حرفه‌ایها در آیندۀ شغلی اهمیت برجسته‌ای دارد. این مقاله ضمن معرفی مهارتهای عمومی و انتقال‌پذیر، به مرورِ انواع مهارتهای پژوهشی، که از جایگاه ویژ‌ه‌ای در دوره‌های تحصیلات تکمیلی برخوردارند، می‌پردازد. سپس از مهارتهای انتقال‌پذیر بحث می‌شود و به نمونه‌هایی از این مهارتها اشاره شده است. آنگاه موضوع آموزش مهارتها مورد توجه واقع شده و فنون تدریس مورد استفاده در این زمینه بیان شده است. در بخش بعدی، مقاله به ذکر تجاربی از آموزش مهارتها در دوره‌های‌ دکتری در برنامۀ مهندسی و تجارب اروپایی در این خصوص می‌پردازد. بخش پایانی مقاله نگاهی به ضعف جایگاه آموزش مهارتهای انتقال‌پذیر برنامه‌های دکتری در ایران و ضرورت پرداختن به این موضوع به‌ویژه در قالب دوره‌های دکتری پژوهش‌محور دارد که اخیراً در دانشگاههای ایران اجرایی شده است.