تأثیر بعضی عوامل محیطی بر ویژگی‌های رویشی، جوانه‏زنی بذر و مواد مؤثّر کاکوتی کوهی (Ziziphora clinopodioides)

Abstract

در پژوهش حاضر، رابطۀ بین ارتفاع از سطح دریا، ویژگی‌های اقلیمی و خاک به‌ عنوان عوامل مهم و اثرگذار بر ویژگی‌های رویشی، جوانه‏زنی بذر و اسانس کاکوتی کوهی بررسی شد. به این منظور سه رویشگاه این گونه با ارتفاع‏های مختلف در استان‏های البرز و مازندران انتخاب شد. ویژگی‌های رویشی بوته‏های کاکوتی کوهی در 45 پلات استقراریافته در این سه رویشگاه، ثبت شد. بذر این گونه از سه رویشگاه، جمع‏آوری و قوۀ نامیۀ آنها تعیین شد. سه نمونه خاک از هر رویشگاه برداشت و بعضی از ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی اندازه‏گیری شد. نتایج تجزیۀ واریانس نشان داد که بین سه رویشگاه از نظر ویژگی‌های رویشی، ویژگی‏های خاک و ترکیب‏های اسانس مشترک، اختلاف معنی‏داری وجود دارد. بیشترین میزان قوۀ نامیۀ بذرهای این گونه از رویشگاه رینه با تیمار سرمادهی و خراش پوسته به ‏دست آمد. مهمترین عوامل محیطی اثرگذار بر ویژگی‌های رویشی و ترکیب‏های اسانس با استفاده از روش تجزیۀ مؤلّفه‏‏های اصلی تعیین شد. نتایج نشان داد که دمای سالانه، حداقل مطلق دما، حداکثر دمای گرمترین ماه، تعداد روزهای یخبندان، ارتفاع از سطح دریا، هدایت الکتریکی، رطوبت اشباع، مادۀ آلی و بافت خاک بیشترین تأثیر را بر این ویژگی‌ها داشتند.