بررسی اثر تنظیم‌کننده‌های رشد بر جوانه‌زنی و ریزازدیادی گیاه دارویی برازمبل (Perovskia abrotanoides) در شرایط in vitro

Abstract

هدف از بررسی حاضر به دست آوردن ترکیب مناسبی از هورمون‌های نفتالن استیک اسید (NAA) همراه با بنزیل آمینوپورین (BAP) یا کینتین (KIN) برای کاهش دوره خواب بذر Peroveskia abrotanoides، بررسی اندام‌زایی و ارزیابی فعالیت آنتی‌اکسیدانی نوشاخه‌ها و ریشه‌های نوپدید در شرایط in vitro بود. بذرها پس از سترون شدن در محیط‌کشت موراشیگ و اسکوگ (MS) حاوی BAP یا KIN (در غلظت‌های صفر، 1، 5/2 و 5 میلی‌گرم در لیتر) همراه با NAA )در غلظت‌های صفر، 1/0، 25/0 و 5/0 میلی‌گرم در لیتر) کشت شدند. تمام آزمایش‌ها بر اساس طرح فاکتوریل در قالب بلوک‌های کامل تصادفی با کمینه 5 تکرار انجام شد. درصد جوانه‌زنی 30 روز پس از کشت و میزان شاخه‌زایی، تعداد برگ، سطح برگی، طول شاخه‌ها و ریشه‌های نوپدید هشتاد روز پس از کشت بذرها تعیین شد. بیشترین درصد جوانه‌زنی (93 درصد) در تیمار KIN mg/L 5 و تیمار KIN mg/L 5/2 + NAA mg/L 1/0 به دست آمد که نقش این سیتوکینین را در شکست خواب بذر نشان داد. تأثیر BAP در افزایش شاخه‌زایی بیشتر از KIN بود (30 نوشاخه پس از تیمار mg/L BAP 5/2). برعکس، NAA بر شاخه‌زایی P. abrotanoides اثر مهار کننده‌ای داشت و با افزودن آن به محیط‌کشت تعداد نوشاخه‌ها به نصف کاهش یافت. بیشترین سطح برگی (mm2 15) در محیط‌هایی به دست آمد که بذرها تنها با NAA تیمار شده بودند. بالاترین درصد کالوس‌زایی (حدود 80 درصد) در محیط‌های حاوی 25/0 یا 5/0 میلی‌گرم در لیتر NAA همراه با 5/2 میلی‌گرم در لیتر BAP یا KIN حاصل شد. غلظت متوسطی از سیتوکینین‌های بررسی شده به تنهایی یا همراه با غلظت متوسطی از NAA، نظیر تیمار KIN mg/L 5/2 + NAA mg/L 25/0، بیشترین تأثیر را در انباشتگی رزمارینیک اسید در اندام‌های نوپدید داشت (mg/g DW 21/75). در حالی که اندام‌های نوپدید رشد‌یافته روی محیط‌هایی که تنها حاوی NAA بودند، دارای فعالیت آنتی‌اکسیدانی و محتوای رزمارینیک اسید کم‌تری بودند.