مقایسه سه مفهوم پرکاربرد در تبیین فراهمی آب خاک برای گیاه (CPAW، EI و Mho) و قابلیت‌سنجی آن‌ها به عنوان شاخص مدیریت خاک

Abstract

پیچیدگی مفهوم فراهمی آب­ خاک موجب ظهور روش­های متنوعی برای برآورد آن شده است. از این بین روش مرسوم آب قابل استفاده برای گیاه (CPAW=FC-PWP) به دلیل سهولت در اندازه­گیری، رایج تراست. اما از نظر تئوری روش­های انرژی جمعی (E_I) و پتانسیل کرشهف (M_h0) به­دلیل دخالت ویژگی­های خاک و توان گیاه برای جذب آب، نیز مورد توجه­اند. در این پژوهش فراهمی آب با استفاده از مفاهیم CPAW، E­_I و M_h0 در دامنه­ی گسترده­ای از 72 نمونه­ی خاک با ویژگی­های فیزیکی متنوع تعیین و نتایج مورد مقایسه قرار گرفت. همچنین دامنه­های مختلف رطوبتی برای تعیین فراهمی آب مورد آزمون قرار گرفت و ضریب جدید رطوبت ظرفیت مزرعه به­عنوان حد بالای مفهوم فراهمی آب محاسبه گردید. با وجود همبستگی ضعیف بین E_I و M_h0، روند تغییرات آن­ها در خاک­های مختلف تا حدودی نزدیک بود که بیانگر تشابه آن­ها در برآورد آب قابل جذب توسط گیاهان است. در مقابل، عدم وجود یک رابطه مشخص بین E_I و M_h0 با CPAW موید عدم همبستگی آن­ها در تبیین فراهمی آب مورد نیاز گیاه بود. سهولت به­کارگیری CPAW موجب می­شود استفاده از آن برای بررسی تفاوت خاک­ها از نظر ویژگی­های هیدرولیکی همچنان ارجحیت داشته باشد. از طرفی استفاده از نتایج حاصل از E_I و M_h0 برای تبیین فراهمی آب مفید خواهد بود اما همچنان از نظر تعیین حدود آستانه نیاز به اصلاح دارد.