نقد جریان شناسی نوبختی در«فرق الشیعه»

Abstract

عقاید اختصاصی گروه­های مختلف شیعی، باعث پیدایش فرقه­های متعددی شده است. کتاب فرق‏الشیعة نوبختی به عنوان کهن‏ترین کتاب فرقه‏شناسیِ موجود، حاوی اطلاعات گسترده‏ای در این زمینه می‏باشد. سبک خاص و قدمت این کتاب، لزوم بازخوانی و نگرش نقادانه آن را دو چندان کرده، جریان‏شناسی و نقد آن را توجیه‏پذیر نموده است. بر پایه بازخوانی برخی اصول حاکم بر کتاب مذکور و نقد و بررسی آن، می‏توان ادعا کرد که نگاه تاریخی و لغوی در معرفی فرقه، گوناگونی اطلاق شیعه، زمان­بندی ناصحیح فِرَق و تغییر مشی مؤلف در تقسیمات آن بر اساس تعریف امام، ابهام‏آفرینی در گزارش سیر اندیشه مهدویت، نارسایی مفهوم توقف و معرفی ناقص زندیقان، از جمله مواردی است که باعث زمینه‏سازی برای شکل‏گیری جریانی بر علیه شیعه شده و به نوعی راه را برای تحقیقات جدید بسته نگاه داشته است.