تبیین ثبات و تغییر خط‌مشی یارانه‌ای ایران: چهارچوب ائتلاف مدافع

Abstract

<span lang="FA" dir="RTL">خط‌مشی یارانه‌ای ایران پس از حدود 30 سال، در آخرین ایستگاه به تصویب و اجرای «قانون هدفمندی یارانه‌ها» رسید. پژوهش حاضر قصد داشت فرایند این تغییر عمدۀ خط‌مشی یارانه‌ای ایران را با تکیه بر «چهارچوب ائتلاف مدافع» تبیین کند. طرح این پژوهش شامل جهت‌گیری فلسفی پساتحصّل‌گرایی، استراتژی مطالعه موردی، و روش تحلیلی «ردیابی فرایند» است. شواهد و سرنخ‌های برآمده از مصاحبه با 7 تن از نخبگان خط‌مشی و نیز اسناد و مدارک عمومی نشان داد که دو ائتلاف مدافع در خط‌مشی یارانه‌ای ایران وجود داشتند: «ائتلاف مصرف محور هدفمندی یارانه‌ها» بر آزادسازی یک‌باره قیمت‌های کالاهای اساسی و حامل‌های انرژی و حمایت از اقشار آسیب‌پذیر تأکید داشت و «ائتلاف تولیدمحور هدفمندی یارانه‌ها» بر آزادسازی تدریجی قیمت‌ها، لزوم حمایت از بخش تولید، و توجّه به راهکارهای غیرقیمتی اصرار می‌کرد.همچنین، شواهد حاکی از آن بود که تغییر عمدۀ خط‌مشی یارانه‌ای ایران را می‌توان به چهار سازوکار علّی «چهارچوب ائتلاف مدافع» نسبت داد: «یادگیری از خط‌مشی، التهابات و شوک‌های بیرونی، شوک‌های درونی، و توافق مذاکره‌ای». </span>