بررسی آینده احتمالی خلیج گرگان پس از جدایی از دریای کاسپی از نگاه توالی بوم شناختی

Abstract

خلیج گرگان حوضه آبی نیمه بسته‌ای است که در سال‌های اخیر با خطر خشکی‌زدگی ناشی از کاهش سطح آب در دریای کاسپی قرار دارد. در این تحقیق آینده احتمالی خلیج پس از جدایی از دریای کاسپی تحت دو سناریو مورد بررسی قرار گرفت. در سناریو اول خلیج تحت تاثیر اقلیم حاکم بر آن بررسی شد. در سناریو دوم خلیج تحت تاثیر اقلیم و ورودی رودخانه‌ها بررسی شد. از میانگین روزانه داده‌های جهت و سرعت باد، بارش و تبخیر و میانگین ماهانه دبی رودخانه‌های منتهی به خلیج جهت مدل‌سازی با مایک21 استفاده شده است. نتایج مدل‌سازی تحت سناریو اول نشان داد که 551 روز بعد جدایی خلیج از دریای کاسپی، خلیج متاثر از اقلیم حاکم بر آن به خشکی مبدل خواهد شد. نتایج مدل‌سازی تحت سناریو دوم نشان داد که خلیج متاثر از اقلیم حاکم بر آن و ورودی رودخانه‌ها بعد گذشت سه سال به تعادل رسیده و مبدل به یک تالاب درون خشکی می‌گردد. بعد جدایی خلیج از دریای کاسپی مراحل توالی بوم‌شناختی در آن با سرعت انجام خواهد شد. در صورت عدم ارتباط خلیج با دریا و عدم تامین حق‌آبه از رودخانه‌ها، جانشینی بوم‌شناختی در خلیج گرگان از نوع جانشینی مخرب خواهد بود. نتایج تحقیق نشان می‌دهد که علاوه بر کاهش سطح آب و فرآیند رسوب‌گذاری، تغذیه‌گرایی نیز به عنوان سومین عامل تهدید‌کننده حیات در خلیج مورد توجه می‌باشد. ضرورت احداث یک کانال جدید از طریق شبه‌جزیره میانکاله به جهت افزایش خودپالایی در خلیج و خروج آن از شرایط جانشینی مخرب پیشنهاد می‌گردد.