مطالعۀ رابطۀ بین اخلاق حرفه‌ای و رفتار ضد شهروندی: مورد مطالعه: کارکنان دانشگاه اصفهان

Abstract

رفتارهای ضد شهروندی مانند اجتناب از کار، خرابکاری و... رفتارهایی هستند که به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم به سازمان آسیب‌های جدی وارد می‌کنند. یکی از عوامل تأثیر‌گذار بر کاهش چنین رفتارهایی، رعایت اصول اخلاقی چون صداقت، تعهد سازمانی و ... است که درمجموع اخلاق حرفه‌ای را تشکیل می‌دهند. پژوهش حاضر با هدف تبیین چگونگی رابطۀ بین اخلاق حرفه‌ای و مؤلفه‌های آن (صداقت، انتقادپذیری، تعهد سازمانی، وقت‌شناسی، مشارکت) و گرایش به رفتارهای ضد شهروندی افراد انجام شده است. روش پژوهش، پیمایشی بوده است. جامعة آماری پژوهش شامل کلیّۀ کارکنان دانشگاه اصفهان در سال 1393 و حجم نمونه 196 نفر از کارکنان بودند که به شیوۀ نمونه‌گیری خوشه‌ای انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده‌ها، پرسشنامۀ رفتار ضد شهروندی سازمانی، فوکس و اسپکتور (2002) و پرسشنامۀ محقق‌ساختۀ اخلاق حرفه‌ای بود که روایی و پایایی آن‌ها تأیید شد. یافته‌های پژوهش نشان داد بین صداقت کارکنان و گرایش به رفتارهای ضد شهروندی، رابطة معکوس و معنادار (به میزان 18/0-) وجود دارد. بین انتقادپذیری و گرایش به رفتارهای ضد شهروندی، رابطۀ معکوس و معنادار (به میزان 34/0-) وجود دارد. بین تعهد سازمانی و گرایش به رفتارهای ضد شهروندی، رابطة معکوس و معنادار (به میزان41/0-) وجود دارد. بین وقت‌‌شناسی و گرایش به رفتارهای ضد شهروندی، رابطة معکوس و معنادار (به میزان 29/0-) وجود دارد. بین مشارکت و گرایش به رفتارهای ضد شهروندی، رابطۀ‌ معکوس و معنادار (به میزان 53/0-) وجود دارد. بین رعایت اخلاق حرفه‌ای و گرایش به رفتارهای ضد شهروندی، رابطة معکوس و معنادار (به میزان 38/0-) وجود دارد. بر مبنای تحلیل رگرسیون انجام‌شده از بین ابعاد اخلاق حرفه‌ای مشارکت در حد بالا، تعهد سازمانی و انتقاد‌پذیری به میزان متوسط و وقت‌‌شناسی و صداقت در سطح پایینی باعث کاهش رفتارهای شهروندی بودند. بر اساس مطالعۀ انجام‌شده پیشنهاد می‌شود اصول اخلاق حرفه‌ای در کنار آموزش‌های شهروندی در کلیّة مقاطع تحصیلی مدارس به‌ویژه در دبیرستان آموزش داده شود و شاخص‌های اخلاق‌ حرفه‌‌ای متناسب با فرهنگ ایرانی اسلامی بومی‌سازی شود.