تلقی‌های بوطیقایی فروغ فرخزاد و سیمین بهبهانی: متنی و فرامتنی

Abstract

فروغ فرخزاد و سیمین بهبهانی از جمله زنان شاعر معاصر هستند که هم بصورت متنی در لابه لای شعرها و هم به صورت فرامتنی در سخنرانی‌ها، مصاحبه‌ها، نامه‌ها و مقالات، دربارۀ شعر و شاعری سخن گفته‌اند. این اظهارات بوطیقایی، از چند نظر به ویژه بنا به جایگاه شاعری آنان درخور توجه است.در این نوشتار، به شیوۀ توصیفی- تحلیلی علاوه بر معرفی و مقایسه اظهارات بوطیقایی متنی و فرامتنی دو شاعر، به میزان فاصله‌گیری آنها از بوطیقای کلاسیک پرداخته شده ‌است. نتیجه نشان می‌دهد که فروغ و سیمین ضمن باورهای بوطیقایی مشابه به میزان‌های متفاوتی در مقابل اقتدار مندرج در بوطیقای کلاسیک قد علم کرده‌اند. تلقی‌های هر دو شاعر در باب چیستی شعر، کیستی شاعر نیز نوع محتوا و مضمون تقریباً مشابه است. با وجود شباهت‌های مذکور‌ دیدگاه‌های آنان در باور به نوآوری در سطوح زبان، موسیقی و قالب با هم تفاوت‌های آشکاری دارد فروغ، از جملۀ پیروان نیماست که در اظهارات بوطیقایی خود سنت را در اغلب و شاید همۀ ابعاد و عناصر شعر کنار می‌نهد، در مقابل بوطیقای گسست‌محور فروغ؛ اشارات سیمین از دگردیسی فراتر نمی-رود. او گاهی و در برخی موارد، مرزبندی‌های قطعی و مالوف بوطیقای سنتی را کنار نهاده‌؛ نوآوری را مجاز می‌شمارد.