بررسی تطبیقی انتقاد اجتماعی در شعر محمود سامی بارودی و ملک الشّعرای بهار

Abstract

محمود سامی بارودی و ملک الشّعرای بهار از شاعران نوگرای عصر جدید در مصر و ایران و هر دو مربوط به یک دوره­ هستند که پرداختن به مسائل اجتماعی از مهم‌ترین ویژگی‌های شعر آنان است. این پژوهش با استفاده از روش توصیفی - تحلیلی و بر اساس مکتب آمریکایی ادبیّات تطبیقی، تشابه و تفاوت اندیشه‌های بارودی و بهار را دربارة انتقاد اجتماعی، مورد بررسی قرار می­دهد. از نتایج مهمّ این پژوهش اینکه شکایت تند و صریح از نفاق و دورویی میان خواص و عوام از اندیشه‌های مشترک دو شاعر است، ولی در انتقاد از ظلم و ستم حاکمان، زبان بهار گویاتر و گزنده‌تر از بارودی است و در موضوع بی‌تفاوتی مردم نسبت به اوضاع جامعه هر دو شاعر از غفلت مردم نسبت به مسائل جاری کشور ابراز نگرانی شدید نموده و آنان را نکوهش کرده­اند، با این تفاوت که بارودی به صراحت و بهار غالباً با کنایه در این زمینه سخن گفته‌اند. در موضوع اصالت­گرایی، بارودی ریشة اصالت را در افتخارات ملّی و قومی گذشته می‌داند، امّا بهار اصالت را در علم و عدالت­ورزی گذشتگان می‌بیند.