تصویر ایران و ایرانیان در سفرنامۀ ابن بطوطه

Abstract

در مطالعات ادبیّات تطبیقی، سفرنامه­ها از مهم­ترین منابع شناخت تصویر یک ملّت در متون ادبی دیگر ملّت­ها به شمار می­روند. سفرنامۀ ابن بطوطه (703-779 ؟ هـ. ق.) - که حاصل سه دهه جهانگردی از جنوب اروپا تا خاور دور است - اطّلاعات ارزشمندی را از سرزمین­ها و ملل قرن هشتم هجری دربر دارد. توصیف جزئیات زندگی جوامع در این اثر، برای پژوهشگر دستیابی به تصویری روشن از زندگی اجتماعی و فرهنگی ملّت­ها - به ویژه فارسی­زبانان - را فراهم ساخته است. نظر به ارزش تاریخی - ادبی و فرهنگی این اثر، مقالۀ حاضر به شیوه­ای اسنادی - تحلیلی به بازشناسی و بررسی تصویر ایران و ایرانیان در سفرنامۀ ابن بطوطه از ابعاد گوناگون فرهنگی و اجتماعی می­پردازد. نتایج این پژوهش، بیانگر گسترۀ وسیع زبان و ادب فارسی از عراق تا هند و حتّی خاور دور است. گزارش سفرنامه از حضور فرهیختگان ایرانی در میان ملل مختلف مشرق­زمین، نشان­دهندۀ این است که ارتباطات علمی و فرهنگی میان ایرانیان قرن هشتم و ملّت­های معاصر ایشان، بسیار چشم­گیر و مؤثّر بوده است.