بررسی عناصر شخصیت و حادثه در داستان «اولدوز و عروسک سخن‌گو» از صمد بهرنگی

Abstract

در این جستار به بررسی دو عنصر شخصیت و حادثه، در داستان اولدوز و عروسک سخن‌گوی صمد بهرنگی پرداخته شده و با این هدف که صفات ارزشی و ضد ارزشی، محصول شخصیت پردازی داستان است، یا منوط به حوادث آن از متغیرهای پویایی شخصیت‌ها، هشت نمونه‌ی غم ‌ـ شادی ‌ـ ترس ـ عصبانیت ـ امید ـ ناامیدی ـ صبوری ـ کم‌صبری انتخاب و با روش تحلیل محتوا ارزیابی شده است. با تحلیل آماری داده‌ها مشخص شد؛ بالاترین فراوانی مربوط به عصبانیت (18مورد) و کم‌ترین فراوانی مربوط به ناامیدی (4مورد) است. این میزانِ کمیت و کیفیت تغییرات (پویایی شخصیت‌ها) به همراه رخداد کنش‌ها از سوی شخصیت‌ها، باعث تبیین رفتارهای مثبت و منفی در آن‌ها می‌شود که هم دستاورد ارزشی و هم کارکرد ضد ارزشی دارد. بنابراین در این داستان شخصیت‌ها گوی سبقت را از حوادث، ربوده‌اند و ایجاد ارزش‌زایی یا ارزش‌گریزی کرده‌اند. خمیر مایۀ ایدئولوژیک نویسنده و دگردیسی‌های سیاسی و اجتماعی زمان او نیز بر این عملکرد، تاثیر مستقیم داشته است.