نقش سیاسی اجتماعی مطبوعات در انقلاب مشروطیت با رویکرد تحلیل محتوای سرمقاله‌های روزنامه‌های روح‌القدس و صوراسرافیل

Abstract

دو روزنامه «روح‌القدس» و «صوراسرافیل» در صف مقدم مبارزان راه آزادی و دفاع از مشروطیت قرار داشتند. انتشار روزنامه‌های روح‌القدس و صوراسرافیل از پیروزی انقلاب مشروطیت شروع‌ شد و تا کودتای محمدعلی شاه قاجار به طول انجامید. در این مدت تعداد 28 شماره روح‌القدس و 32 شماره صوراسرافیل منتشر شد که با در نظر گرفتن معیارهای لازم برای تشخیص سرمقاله از سایر مقاله‌ها تعداد 13 سرمقاله در روزنامه روح‌القدس و تعداد 12 سرمقاله در دورۀ حیات روزنامه صوراسرافیل به چاپ رسیده است. بررسی سرمقاله‌ها نشان می‌‌دهد که در سرمقاله‌های روزنامه روح‌القدس، بیشتر به مسائل و موضوعات سیاسی پرداخته‌شده است، ولی در سرمقاله‌های صوراسرافیل، علاوه بر مسائل سیاسی، مسائل و موضوعات اجتماعی، مذهبی نیز بررسی‌شده است. درمجموع، یافته‌های این تحقیق نشان می‌دهد که دو روزنامۀ مذکور که هر دو زاییدۀ مشروطیت و قربانی استبداد می‌‌باشند، در جریان انقلاب مشروطیت، با ترویج افکار آزادی‌خواهانه و انتقاد از حکومت استبدادی، نقش مهمی در آگاهی و تنویر افکار عمومی مردم ایران در آن دوره داشته‌اند.