پوشش دختران در ارتباطات انسانی خرده فرهنگ‌های دانشجویی؛ مطالعه کیفی نمونه‌های کرانه‌ای مغایر با الگوی رسمی حجاب

Abstract

<br /> <br /> <br /> <br /> این مقاله به مطالعه چگونگی مواجهه نمونه‌ای از خرده‎فرهنگ‌های دانشجویی با سیاست‌های عمومی پوشش و حجاب در فضای دانشگاهی می‌پردازد و به معانی پوشش در میان دانشجویان دختر –که رفتاری مغایر با الگوی رسمی حجاب دارند- توجه می‌کند. نمونه‌های این مقاله به شیوه انتخاب نمونه‌های کرانه‌ای(افراطی) برگزیده شده‌اند و بدیهی است که به هیچ روی ادعای تعمیم فراتر از نمونه‌های مطالعه را ندارد. هدف مطالعه هم این بوده است که به دست‌دادن شناخت‌های سلبی از این دست، به بازاندیشی در سیاستگذاری‌های اجتماعی، یاری برساند.<br />روش‌شناسی این مقاله به روش کیفی تفسیری و با تکنیک تحلیل کیفی تعاملی(IQA)، عناصر محرک و عناصر پیامدی نظام معنایی پوشش در میان نمونه‌ها را ترسیم می‌کند. ابزارهای تأمین داده‌های این روش هم مصاحبه‌ی گروه کانونی و مصاحبه‌ی عمقی انفرادی با تعداد نمونه 16 نفر بوده است. <br />مولفه‌هایی که به عنوان پیوندهای درونی نظام معنایی پوشش در میان دانشجویان نمونه شناسایی شدند، عبارتند از؛ راحتی، نظر دیگری، زیبایی، تمایز، اعتماد به نفس، نشانگر تفکر بودن، اعتراض، آزادی، دیده شدن و مد.<br />یافته‌ها نشان ‌داد که «اعتماد به نفس»، «زیبایی» و «دیده‌شدن» برای دختران دانشجوی نمونه، عواملی هستند که می‌توانند احساس رضایت و یا عدم رضایت از پوشش را در ایشان تولید کنند. همچنین عوامل «مد»، «نظر دیگری»، «تمایز»، «اعتراض» و «آزادی» انگیزه‌ی اصلی این دانشجویان دختر در انتخاب نوع پوشش و لباسشان را شکل می‌دهد. همچنین دانشجویان به سه گروه دانشجویان معترض و دانشجویان همگرای فعال و دانشجویان همگرای منفعل تقسیم شدند و متناظر با هر یک از گروه‌ها، روابط مولفه‌های سیستمی شناسایی شد.