فرهنگ و اخلاق اقتصادی ایرانیان در دوره مشروطه

Abstract

توسعه و پیشرفت از جمله مفاهیم عامی است که بسیار درباره آن‌ها سخن به میان آمده است. تلاش برای شناخت راه‌های بومی رشد و پیشرفت از جمله دغدغه‌های اساسی جامعه ایرانی در زمان حاضر بوده است. علیرغم چنین تلاشی به نظر می‌رسد توجه به کنشگر و فاعل انسانی در امر توسعه مغفول واقع شده است. روایتی صحیح از کنشگری اقتصادی ایرانیان نه در زمان حال و نه در گذشته‌ی تاریخی موجود نیست. آنچه هست تنها استیلای تئوری‌های کلانی است که به طرق مختلف دلایل عدم پیشرفت را توضیح داده‌اند. از این‌روست که در این مقاله تأکید و توجه ویژه‌ای بر خصوصیات فردی ایرانی در حوزه اقتصاد به عمل آمده و تلاش گردیده این خصائص در مقایسه و تطبیق با اخلاق اقتصادی‌ِ روایت شده توسط ماکس وبر از دیگر ادیان و خصوصا دین پروتستان قرار بگیرد. شاید از منظر مقایسه بتوان به توصیف و تبیینی از چرایی‌‌ِ عدم پیدایش –روح سرمایه‌داری- در معنای وبری آن دست یافت