ارزیابی آلودگی فلزات سنگین و آلاینده‌های نفتی در رسوبات سطحی جنوب شرقی دریای خزر با استفاده از شاخص‌های موجود

Abstract

دریای خزر به عنوان بزرگ‌ترین دریاچة دنیا به دلیل دارا بودن خط ساحلی بسیار طویل و وجود مناطق جمعیتی، شهری، صنعتی و کشاورزی بسیار در مجاورت خود، همواره از منظر زیست‌محیطی تحت فشارها و تهدیدات شدیدی قرار داشته است. با توجه به وجود منابع آلودگی متعدد و آثار نامطلوب آلاینده‌ها بر کیفیت زندگی و حیات گونه‌های آبزی ساکن دریا و سلامتی حاشیه‌نشینان و بهره‌برداران این دریا، بررسی وضعیت آلودگی رسوبات به عنوان دریافت‌کنندة نهایی آلاینده‌ها در محیط‌های آبی همواره مورد توجه بوده است. در این تحقیق منطقه‌ای وسیع در محدودة مرزهای آبی استان گلستان و مازندارن از منظر آلودگی عمومی رسوبات به آلاینده‌های نفتی و فلزات سنگین مورد بررسی قرار گرفته است. غلظت فلزات سنگین در رسوبات سطحی ریزدانه مورد بررسی در این منطقه گویای غلظت به‌نسبت بالا، اما غیرآلوده نیکل ( 35-67)، مس ( 15-50)، روی ( 56-104)، وانادیم ( 90-140) و کرم ( 60-92) در سطح منطقه و آلودگی کم تا متوسط مناطق غربی و مرکزی استان مازندارن به دو فلز قلع ( 3-4) و سرب ( 22-25) است. بررسی نتایج نمونه‌برداری‌های انجام شده همچنین نشان دهندة تغییرات میزان غلظت PAHs در رسوبات نمونه‌برداری شده از 150 تا 1600 میلی‌گرم در کیلوگرم است. غلظت بیشتر PAHs در این ناحیه مربوط به سواحل ساری تا چالوس است به شکلی که می‌توان رسوبات این منطقه را در حد کم تا متوسط آلوده دانست. نمونه‌برداری‌های انجام شده در مطالعة حاضر همچنین نشان‌دهندة آلودگی نسبی سواحل مجاور محمودآباد تا تنکابن به مجموعه هیدروکربن‌های نفتی (TPH) است، در حالی‌که سایر مناطق با غلظت‌های کمتر کاملأ غیرآلوده تشخیص داده شده‌اند.