مفهوم خشونت در گفتمان با نگاهی به فیلم "پنهان" اثر میشائل هانکه

Abstract

با وجود گستردگی طیف معانی گفتمان در نظریه‌های مختلف ادبی و فرهنگی، منظور مورد نظر این مقاله، گفتمان از منظر میشل فوکو است که به مجموعه‌ قواعد و ارزش‌های حاکم بر هر عصر که طی فرایند طرد و حذف حاکمیت یافته و حقیقی تلقی می‌شود، اطلاق می‌گردد. گفتمان در این مفهوم دربردارنده‌ی حذف‌ها و خشونت‌هایی است که از سوی ساختارهای قدرت اعمال شده و آن را مرزبندی می‌کنند. سینما به عنوان یکی از ابزراهای قدرت در القای گفتمان حاکم و روند انقیادسازی افراد نقش مؤثری داشته و با استفاده از مفاهیم خشونت‌آمیزی چون مونتاژ، نگاه خیره، مفهوم دوخت و به ویژه خاصیت آپاراتوسی، بیننده را به واقعی پنداشتن توهمات سینمایی وامی‌دارد. هدف از این پژوهش، بررسی چگونگی کاستن ابعاد مختلف خشونت در فیلم پنهان با استفاده از کمترین تکنیک‌های خشونت‌آمیز سینمایی است. از این رو با استفاده از روش تحلیلی- توصیفی و با تکیه بر مطالعات کتابخانه‌ای این نکته محرز شده است که فیلم <em>پنهان،</em> در پرداخت به خشونت روندی معکوس در پیش گرفته و این فرضیه‌ را به اثبات رسانیده که با پرهیز از به‌ کارگیری مفاهیم خشونت‌آمیز سینمایی تنها به نقد خشونت پرداخته است و خود حتی با نمایش صحنه‌های مختلف خشونت، فیلمی خشن محسوب نمی‌شود.