رویکرد شناختی به روایت اعتمادناپذیر در سینما

Abstract

این مقاله بر آن است تا مفهوم روایت اعتمادناپذیر را که بیشتر در حوزة ادبیات مورد مطالعه بوده است، در سینما بررسی نماید و چگونگی کارکرد راوی اعتمادناپذیر را از منظر نظریة شناخت در سینما طرح کند. بدین منظور، تلاش شده است بررسی شود چگونه خالق روایت سینمایی، در قالب کنش­ها، گفتارها، نمودهای بیرونی و رفتاری، نشانه­های محیطی و تصویری-صوتی، حس و حال فضا و شخصیت پردازی، روایت (راوی) سینمایی اعتمادناپذیر را ترسیم می­کند و مخاطب با توجه به نشانه­های موجود در اثر و چگونگی پیشبرد روایت، درجات گوناگونی از اشراف به جهان روایت پیدا می­کند. بنابراین، این پژوهش پس از تبیین رویکرد شناختی پژوهشگرانی چون دیوید بوردول، نوئل کرول، گرگوری کوری و توربن گرودال در مطالعات سینمایی، و با تمرکز به رویکرد شناختی بوردول، علاوه بر مرور دسته­بندی­های پژوهشگران دربارة انواع روایت اعتمادناپذیر، مدل تحلیلی هنسن را از چگونگی کارکرد روایت­ اعتمادناپذیر در سینما بررسی می­نماید و نتیجه می­گیرد که نظر به دخالت نوآوری در آفرینش روایت­های تازه و امکان پیدایش گونه­های جدید در هر نوع هنری، الگوهای گوناگون روایت و از جمله روایت اعتمادناپذیر، چارچوبی محدود و از پیش تعیین شده نداشته، با گذشت زمان و ارائة روایت­های جدید ممکن است اشکال تازه­ای از آن نیز ساخته شوند.