بررسی اثر سه نوع اصلاح کننده بر روی خصوصیات فیزیکی لایه سطحی خاک

Abstract

تشکیل سله منجر به ایجاد لایه متراکم و سخت در سطح خاک می‌شود که به طور مؤثری میزان نفوذ آب به خاک و توان جوانه‌زنی بذور را کاهش می‌دهد. روش‌های متفاوتی برای حل این مشکل پیشنهاد شده است. از جمله بکارگیری مواد مختلف به عنوان اصـلاح‌کنـنده‌های خـاک است. هـدف از ایـن مطـالعه بررسی اثرات پلی‌آکریل‌آمید (PAM)، پومیس و کاه و کلش به عنوان مواد اصلاح کننده بر روی تعدادی از خصوصیات فیـزیکی سله (mm 10-0) و نفوذ آب به خاک تحت آبیاری بارانی و غرقابی در ستون‌های خاک در آزمایشگاه است. برای این منظور لوله‌های پولیکا به قطر 15و به طول‌های 15و 25 سانتی‌متر استفاده شد. لوله‌های مذکور به طور یکنواخت باg/cm3 4/1=Db از یک خاک لوم شنی(Coarse loamy, mixed (Calcareous), mesic, fluventic, Haploxerpt) منتخب از ایستگاه خلعت‌پوشان پر شدند. پومیس به مقدار 1% و 3% و کاه و کلش معادل 1/2 و 5 تن در هکتار با لایه سطحی (cm 5-0) خاک هر ستون به طور کامل مخلوط شدند. PAM به مقادیر 50 و 100 میلی گرم در لیتر در آب شهری (2/2= SAR و dS/m 5/0=EC) حل شد. ستون‌های خاک تحت آبیاری بارانی یا غرقابی (با ایجاد cm2 ستون آب در سطح خاک) قرار گرفتند. جرم مخصوص ظاهری لایه سطحی (mm 10-0) و مقاومت به نفوذ به ترتیب به روش کلوخه و به وسیله فروسنج مخروطی اندازه‌گیری شدند. همه اصلاح کننده‌ها صرف نظر از مقدار مصرف آنها به طور معنی‌داری (1% p< ) Db لایه سطـحی خاک را به طور معنی‌داری کاهش و تخلخل را افزایش دادند. Db لایه سطحی (میانگین بین اصلاح کننده‌ها) تحت آبیاری بارانی و غرقابی به ترتیب 36/1 و 67/1 شد که در مقایسه با مقدار آن در تیمار شاهد برابر (g/cm3 82/1) به طور معنی‌داری (1% p<) کاهش نشان می‌دهد. بکارگیری اصلاح کننده منجر به کاهش بیشتر تراکم لایه سطحی در آبیاری بارانی نسبت به آبیاری غرقابی گردید. مقاومت سله نیز در 2، 4و 6 روز بعد از آبیاری اندازه‌گیری و مقدار آن در تیمار پومیس 1% معادل kPa 25/3 در مقایسه با kPa 51/4 برای تیمار شاهد حاصل شد که در سطح احتمال یک درصد اختلاف معنی‌دار است. منحنی رطوبتی نشان داد که تنها پومیس 3% میزان رطوبت را در مکش kPa 10 به طور معنی‌داری نسبت به تیمار شاهد افزایش داد .