رابطه بین ادراک از محیط کلاس و تحصیل‌گریزی دانش‌آموزان: نقش واسطه‌ای ادراک خود

Abstract

هدف پژوهش حاضر بررسی نقش واسطه‌گری ادراک خود (ادراک کنترل و همانندسازی با مدرسه) در رابطه بین ادراک از محیط کلاس و تحصیل‌گریزی (بیزاری از تحصیل و مدرسه‌گریزی) دانش‌آموزان بود. جامعه آماری این پژوهش شامل کلیه دانش‌آموزان کلاس دهم شهر تهران است. مشارکت‌کنندگان شامل 661 دانش‌آموز کلاس دهم دبیرستان‌ها و هنرستان‌های شهر تهران بودند که به روش نمونه‌گیری تصادفی خوشه‌ای چندمرحله‌ای انتخاب شدند و به پرسش‌نامه ادراک از محیط کلاس (فراسر و همکاران، 1996) مقیاس ادراک خود (فال و روبرتز، 2012) و مقیاس تحصیل‌گریزی (خرمایی، 1393) پاسخ دادند. داده‌ها با استفاده از روش معادلات ساختاری با نرم افزار ایموس مورد تحلیل قرار گرفت. یافته‌ها نشان داد ادراک از محیط کلاس بر ادراک خود (همانندسازی با مدرسه و ادراک کنترل) دانش‌آموزان به صورت مثبت و معنی‌دار اثرگذار است و بر تحصیل‌گریزی (بیزاری از تحصیل و مدرسه‌گریزی) نیز به صورت منفی و معنی‌دار اثر دارد. ادراک از محیط کلاس همچنین با واسطه‌گری همانندسازی با مدرسه و ادراک کنترل توانست به طور غیرمستقیم تحصیل‌گریزی را پیش‌بینی کند. همچنین نتایج نشان داد افزایش ادراک از محیط کلاس در دانش‌آموزان از طریق همانندسازی با مدرسه و ادراک کنترل، موجبات کاهش تحصیل‌گریزی دانش‌آموزان می‌شود. بنابراین طراحی فضاهای آموزشی مناسب و تعلیم کادر آموزشی در جهت رشد ادارک خود دانش‌آموزان به منظور پیشگیری از پیامدهای منفی تحصیلی امری ضروری به نظر می‌رسد.