ساسان پنجم کیست؟

Abstract

به مدد برخی فرهنگ‌نامه‌ها از فردی به نام ساسان پنجم اطلاع داریم که کتابی به نام <em>دساتیر</em> را، که وحی خداوند بر پیامبری به نام مه‌آباد بوده است، از «زبان آسمانی» که کسی قادر به فهم آن نبوده به زبان فارسی ترجمه و تفسیر کرده است. تنها شواهدی که ما را به ساسان پنجم می‌رساند <em>شاهنامه</em> و برخی نوشته‌های تاریخی‌اند و تا جایی‌که ما می‌دانیم از کتابی به نام <em>دساتیر</em> و پیامبری به نام مه‌آباد و ساسان پنجم در نوشته‌های پیش از قرن دهم هجری هیچ نامی نیامده است. بعد از دوره‌ای که نام ساسان پنجم به مدد کتاب <em>دساتیر</em> و نوشته‌های مکتب آذرکیوان (940- 1028 ه. ق.) مطرح شد، در فرهنگ‌ها و متونی که در شبه‌قاره نوشته شد، نام ساسان پنجم به عنوان مترجم <em>دساتیر</em> به میان آمد. پرده‌ای از این تصویر را نیر مسعود، نویسنده و پژوهشگر هندی، در نوشته‌ای به نام «ساسان پنجم» شرح داده است. در این مقاله، نخست به ساسان پنجم به عنوان مفسر <em>دساتیر</em> پرداخته می‌شود و بعد از آن پیشینۀ تاریخی وی در ادبیات و متون تاریخی پیش از قرن دهم هجری جستجو می‌شود و سپس بازتاب شخصیت این فرد به عنوان مترجم و مفسر <em>دساتیر</em> در ادبیات چهار قرن اخیر بررسی می‌شود.