تحلیل تفسیری کنش جوک گویی

Abstract

کنش‌گران اجتماعی در موقعیت‏های گوناگون برای یکدیگر جوک تعریف می‏کنند. اگر جوک‌گویی را پدیده‏ای اجتماعی در نظر بگیریم، این کنش معانی اجتماعی نیز خواهد داشت. هدف این پژوهش تفسیر معانی، نیت‏ها و احساساتی است که افراد جوک‌گو به کنش جوک‏گویی نسبت می‏دهند. برای دستیابی به این هدف، ضمن وام‏گیری ایده‏های نظریۀ کنش متقابل، «روش تحلیل تفسیری» در نقش راهبر این پژوهش در نظر گرفته شده است. داده‏ها مشاهده‏ای به صورت مشارکتی از سه گونه جمع خانوادگی، دوستانه و شغلی و مصاحبۀ نیم ساخت‌یافته از دوازده نفر (چهار زن و هشت مرد) جمع‌آوری و پس از شماره‌گذاری تفسیر شدند. براساس نتایج دو نوع کنش‌گر جوک‌گو، یعنی «جوک‌گوی حرفه‏ای» و «جوک‌گوی آماتور» وجود دارند که خصوصیات متفاوت و مشترکی دارند. علاوه بر این، کنش‌گران جوک‌گو سه نیتِ شاد کردن جمع، برقراری روابط اجتماعی و دستیابی به منزلت را از جوک‌گویی دنبال می‏کنند و به‌ترتیب سه دسته احساس، به نام‏های احساس نشاط، احساس صمیمیت و احساس شأن و منزلت را بدان نسبت می‏دهند.