درک و تصور زنان از قربانی‌شدن (مطالعة کیفی در شهر تهران)

Abstract

قربانی ‌و قربانی‌شدن مفاهیمی نسبتاً جدید است که در جرم‌شناسی سنتی کمتر به آن توجه شده است. اما نگاهی به مبانی نظری نشان می‌دهد تحقیقات این حوزه اخیراً به سوی قربانیان جرم چرخش داشته و بخشی از تحلیل‌های جرم‌شناختی بر فهم سبک زندگی قربانیان جرم متمرکز شده است. در حالی که جرم‌شناسی می‌پرسد: «چرا عده‌ای مرتکب جرم می‌شوند؟»، قربانی‌شناسی می‌پرسد: «چرا عده‌ای آماج اقدام‌های جرم‌آمیز قرار می‌گیرند؟» هدف این پژوهش دست‌یافتن به مفهوم قربانی‌شدن از نظر زنان و تبیین نظریه‌ای است که شرایط قربانی‌شدن را توضیح دهد. این تحقیق با کاربرد روش کیفی سعی دارد مفهوم قربانی‌شدن را از منظر زنان بشناسد. برای رسیدن به این هدف با 46 زن تهرانی مصاحبة نیمه‌ساختاریافته انجام گرفت. اما نتایج قابلیت تعمیم ندارد. یافته‌های تحقیق حاکی از آن است که مفهوم قربانی‌شدن بین زنان طیف وسیعی از احساسات را دربرمی‌گیرد. در تعریف زنان از مفهوم قربانی‌شدن سه مفهومِ «حرمان زندگی» و «نداشتن منابع و اختیارات» و «آسیب‌پذیری» آشکار می‌شود. بنا بر روایت زنان، قربانی‌شدن احساسی واقعی است که با فرد می‌ماند. ویژگی‌های شخصیتی و فاکتورهای اجتماعی و اجبارهای فرهنگی از عواملی است که با ارجاع به مواردی چون «نگاه جنسیتی» و «سلطة مردانه» و «ساختارهای معیوب» قربانی‌شدن را توضیح می‌دهند.