تحلیل سرمایة اجتماعی شبکة زنان روستایی در راستای توانمندسازی جوامع محلی (منطقة مورد مطالعه: روستای بزیجان، شهرستان محلات، استان مرکزی)

Abstract

توانمندسازی، یکی از مفاهیم اساسی توسعۀ اجتماعی محسوب می‌شود. درواقع، ظرفیت‌سازی و توانمندسازی روستاییان و تشکل‌ها، از پیش‌شرط‌های توسعة پایدار است. در این پژوهش، سرمایۀ اجتماعی شبکة زنان روستایی، از طریق تکمیل پرسشنامة تحلیل شبکه‌ای و مصاحبة مستقیم با اعضای گروه‌های توسعة روستایی زنان بررسی می‌‌‌شود. این پژوهش، در روستای بزیجان از توابع شهرستان محلات استان مرکزی صورت گرفته است. روستای بزیجان، تحت پوشش پروژة الگوی ایرانی مشارکت و توانمندسازی جوامع محلی است. پژوهش با رویکرد شبکه‌های اجتماعی انجام گرفت. در این راستا، کارگاه‌های مشارکتی بسیج منابع اجتماعی در روستا برگزار شد که خود زمینه‌ساز تشکیل گروه‌های توسعة زنان روستایی بود. به‌‌‌منظور تحقق توانمندسازی اجتماعی باید مؤلفه‌های سرمایۀ اجتماعی مانند مشارکت و اعتماد در میان افراد تقویت شود. در این راستا، پیوندهای اعتماد و مشارکت میان 78 زن عضو در گروه‌های توسعة روستایی (تمامی اعضا) در منطقة مورد بررسی با استفاده از شاخص‌های کمی سطح کلان شبکه بررسی شد و سرمایۀ اجتماعی زنان در مراحل مختلف پیش از اجرای پروژه، مرحلة گروه‌بندی و مرحلة تشکیل صندوق اعتباری خرد سنجش شد. نتایج نشان می‌‌‌دهد میزان سرمایۀ اجتماعی و به‌تبع آن، سرعت گردش پیوندهای اعتماد و مشارکت پیش از اجرای پروژه در حد متوسط بوده و طی مراحل تشکیل صندوق اعتباری خرد افزایش یافته است. از این‌رو، می‌توان گفت که اجرای این پروژه- که بر تقویت سرمایۀ اجتماعی تأکید دارد- میزان سرمایۀ اجتماعی را در شبکة روابط زنان روستای بزیجان افزایش داده است.