مقایسه نگاره«کشته شدن ارجاسب در رویین دژ به دست اسفندیار» با دیگر نگاره های شاهنامه بایسنقری

Abstract

در میان کتب مصور فارسی، شاهنامه فردوسی و به‌طور اخص «شاهنامه بایسنقری»، از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. ظهور مکتب هرات تیموری در عصر درخشان هنر اسلامی، آن را ملزم به پیروی از ارزش­های اصیل آن دوران نموده است؛ در این نوشتار، نگاره‌ی «کشته شدن ارجاسب در رویین دژ به دست اسفندیار» انتخاب‌شده و نویسنده به روش تحلیل زیبا شناسانه و تطبیق با مبادی حکمت هنر اسلامی به بررسی و تحلیل نگاره مذکور پرداخته و تفاوت‌های ساختاری آن با سایر نگاره‌های شاهنامه بایسنقری را موردمطالعه قرار داده است. هدف از این پژوهش پاسخ به این پرسش کلی است که نگاره­ی یادشده به لحاظ ساختاری چه تفاوت‌هایی با سایر نگاره‌های شاهنامه بایسنقری دارد؟ روش تحقیق توصیفی- تحلیلی و گردآوری مطالب کتابخانه­ای است. نتیجه آن‌که: نگاره مذکور از حیث وضعیت و ماهیت عناصر، دارای حرکت و جنبشی صعودی و حرکتی کمال‌گرا منطبق بر اصول حکمت هنر اسلامی است، همچنین در کثرت اجزای تشکیل‌دهنده در راستای ایجاد وحدت بصری، به درج اصل وحدت در کثرت نائل‌آمده است. جنبش و حرکت موجود در این نگاره، عدم تقارن و نمایش هم‌زمان چندین فضا در کنار هم از بارزترین تفاوت­های این نگاره با سایر نگاره‌های شاهنامه بایسنقری بوده و شاید بتوان آن را پایه‌گذار مکاتب بهزاد و تبریز صفوی دانست.<br />