مطالعه علم ‏سنجی جایگاه کشورهای خاورمیانه در جغرافیای سیاسی اطلاعات

Abstract

هدف اینپژوهش مطالعه جایگاه کشورهای خاورمیانه و تعیین کشورهای قدرتمند اطلاعاتی، وابسته و ضعیف آن‌ها بر اساس چارک تولیدات علمی و همکاری‏های علمی در جغرافیای سیاسی اطلاعات بود.این پژوهش ازلحاظ هدف کاربردی و از نوع علم‏سنجی بود که با روش‏های اسنادی و تحلیل محتوا انجام شده است. جامعه پژوهش 16 کشور خاورمیانه بود که بر اساس تولیدات علمی و همکاری‏های علمی منطقه‏ای و فرامنطقه‏ای از سال 2008-2017 موردمطالعه قرارگرفته‏اند. داده‌ها از پایگاه‏های اطلاعاتی اسکوپوس، بانک جهانی و سایت مرکز آمار فلسطین استخراج و برای تجزیه‌وتحلیل آن‌ها از نرم‏افزارهای اکسل و اس‏پی‏اس‏اس استفاده شده است.بر اساس یافته‏ها به ترتیب کشورهای ترکیه، عربستان، ایران و مصر در جایگاه اول تا چهارم در جغرافیای سیاسی اطلاعات خاورمیانه قرار دارند و با اختصاص دادن بالای 75 درصد چارک (3Q) شاخص‌ها به خود جزو کشورهای قدرتمند اطلاعاتی محسوب می‏شوند. کشورهای رژیم صهیونیستی، قطر، امارات، اردن، عمان، کویت، عراق و فلسطین به ترتیب در جایگاه پنجم تا دوازدهم خاورمیانه قرار دارند و با اختصاص دادن 25 تا 50 درصد چارک (2Q) شاخص‌ها به خود جامعه کشورهای وابسته را تشکیل می‏دهند؛ و چهار کشور لبنان، بحرین، یمن و سوریه در جایگاه سیزدهم تا شانزدهم جغرافیای سیاسی اطلاعات خاورمیانه قرار دارند و با کسب 25 درصد چارک (1Q) شاخص‌ها کشورهای ضعیف خاورمیانه را تشکیل می‏دهند. همچنین یافته‏ها نشان داد میان جایگاه کشورهای قدرتمند اطلاعاتی، وابسته و ضعیف (بین چارک اول، دوم و سوم) خاورمیانه در جغرافیای سیاسی اطلاعات فاصله و شکاف عمیقی وجود دارد.ارزش این پژوهش در تعیین کشورهای قدرتمند اطلاعاتی، وابسته و ضعیف خاورمیانه در جغرافیای سیاسی اطلاعات به لحاظ نو‏آوری و نکته آغازی و موجب جلب‌توجه سیاست‏مداران، پژوهشگران و متخصصان حوزه‏های علم اطلاعات و دانش‏شناسی، علم‏سنجی، علوم سیاسی، علوم ارتباطات، مدیریت و جامعه‏شناسی برای انجام پژوهش‏های بهتر در زمینه جغرافیای سیاسی اطلاعات و مشخص نمودن مؤلفه‏های آن بود.<br />