محمول‌های ثانویه در زبان فارسی رویکردی کمینه‌گرا

Abstract

محمول‌های ثانویه[1] از جمله ساخت‌هایی‌اند که در سنت دستورنویسی فارسی مغفول مانده‌اند، اما در چهاردهه مطالعات دستور زایشی کم‌وبیش همۀ گونه‌های آن به‌تفصیل بررسی شده‌اند. محمول‌های ثانویه بر دو گونه‌اند: محمول‌های همامدی[2] و محمول‌های پیامدی[3]. این محمول‌ها بند ناخودایستایی‌اند که ویژگی یا صفتی را به یکی از موضوع‌های جمله نسبت می‌دهند؛ با این تفاوت که در محمول‌های همامدی این ویژگی در زمان وقوع محمول اصلی یا اولیه پابرجاست، اما در محمول‌های پیامدی ویژگی مورد نظر هنگام پایان یافتن یا به‌سرانجام رسیدن محمول اصلی نمود می‌یابد. در پژوهش حاضر، به‌پیروی از راتستاین (2006) نشان می‌دهیم که بندهای پیامدی و همامدی مصادیق مختلف ساختار نحوی واحدی‌اند که محمول ثانویه خوانده می‌شود و تنها تفاوت آنها در ویژگی‌های معنایی است. افزون‌براین، برپایۀ شواهد زبانی ادعا می‌کنیم که محمول‌های همامدی می‌توانند مفعول‌محور[4] یا فاعل‌محور[5] باشند، اما محمول‌های پیامدی صرفاً مفعول‌محورند و نمی‌توانند به فاعل جمله ارجاع یابند. ساخت‌های فاعل‌محور و مفعول‌محور خرده‌جمله‌هایی[6]‌ اند که در نقش ادات (افزوده)[7]، به‌ترتیب، به لایۀ گروه فعلی کوچک و گروه فعلی بزرگ در به بند اصلی متصل می‌شوند و موضوعی که میان خرده‌جمله و بند اصلی مشترک است، از رهگذر حرکت کنارسو[8]، از اولی به دومی جابه‌جا می‌شود و یک ضمیر مستتر[9] از خود به‌جای می‌گذارد. <br clear="all" />

[1]. secondary predicate

[2]. depictive predicate

[3]. resultative predicate

[4]. object-oriented

[5]. subject-oriented

[6]. small clause

[7]. adjunct

[8]. sideward movement

[9]. PRO