اثر تاریخ کاشت و تراکم بوته بر عملکرد گل و برخی صفات مهم زراعی گل‌گاوزبان اروپایی

Abstract

سابقه و هدف: گل‌گاوزبان اروپایی (Borago officinalis L.) گیاهی یکساله و متعلق به خانواده بوراژیناسه‌ است که دارای خواص درمانی می‌باشد. افزایش گرایش مردم به طرف گیاهان دارویی برای مداوای بیماری‌ها، کشت انواع گیاهان دارویی را در سطح جهان و ایران ضروری ساخته است. تولید گیاهان دارویی همانند دیگر گیاهان تحت تأثیر عوامل زراعی نظیر تاریخ کاشت و تراکم بوته در متر مربع قرار می‌گیرد. برای هر محصول تاریخ کاشت مطلوبی وجود داشته که به تأخیر افتادن آن معمولاً موجب کاهش عملکرد می‌شود. تراکم مطلوب بوته‌های سالم در سطح مزرعه پایه و اساس یک سیستم زراعی محسوب می‌شود (1). بدین ترتیب، این آزمایش به‌منظور بررسی اثر تاریخ کاشت و تراکم بوته بر عملکرد گل و برخی صفات مهم زراعی گل‌گاوزبان اروپایی انجام شد.<br /> مواد و روش‌ها: آزمایش به‌صورت کرت‌های خردشده با طرح پایه بلوک کامل تصادفی در 3 تکرار در سال زراعی 96-1395 در دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی رامین خوزستان اجرا شد. عوامل آزمایشی شامل پنج تاریخ کاشت به عنوان عامل اصلی (15 مهر، 5 و 25 آبان، 15 آذر و 5 دی) و چهار تراکم (6، 10، 14 و 18 بوته در متر مربع) به عنوان عامل فرعی بودند. صفات مورد مطالعه در این تحقیق شامل عملکرد گل خشک، تعداد شاخه‌ گل‌دهنده در بوته، تعداد گل در متر مربع، ارتفاع بوته، تعداد برگ در بوته، شاخص سطح برگ، وزن خشک برگ و ساقه و درصد روغن بودند. تجزیه واریانس تمام صفات آزمایشی با استفاده از نرم افزار SAS، انجام گرفت. مقایسه میانگین‌ها با استفاده از آزمون چند دامنه‌ای دانکن، در سطح آماری پنج درصد انجام گرفت. <br /> یافته‌ها: نتایج تجزیه واریانس نشان داد که تاریخ کاشت و تراکم بوته بر ارتفاع بوته، تعداد شاخه‌ گلدهنده در بوته، تعداد گل در متر مربع، عملکرد گل خشک و وزن خشک ساقه گل‌گاوزبان اروپایی معنی‌دار بود. همچنین برهمکنش تاریخ کاشت و تراکم بوته بر تعداد برگ در بوته، شاخص سطح برگ و وزن خشک برگ معنی‌دار بود. تأخیر در تاریخ کاشت سبب کاهش اکثر صفات مورد مطالعه شد. تاریخ کاشت 15 مهر با عملکرد گل خشک 08/72 گرم در متر مربع، بهترین تاریخ کاشت بود. با افزایش تراکم، درصد روغن کاهش و ارتفاع بوته، وزن خشک ساقه و عملکرد گل به‌طور معنی‌داری افزایش یافت. به‌طوری که بیشترین عملکرد گل خشک با میانگین 63/58 گرم در متر مربع در تراکم 14 بوته در متر مربع به دست آمد. همچنین تاریخ کاشت 15 مهر در تراکم 18 بوته در متر مربع، بیشترین شاخص سطح برگ و وزن خشک برگ و تاریخ کاشت 15 مهر در تراکم 6 بوته در متر مربع، بیشترین تعداد برگ را به خود اختصاص داد.<br /> نتیجه‌گیری: بر اساس نتایج این آزمایش تاریخ کاشت 15 مهر و تراکم 14 بوته در متر مربع، به دلیل افزایش عملکرد گل خشک برای کشت گل‌گاوزبان اروپایی در منطقه مناسب می‌باشد.